MHP-AKP ittifakı devam eder mi?

Kılıçdaroğlu çıtayı yukarı taşıdı ama: Referandum sonuçları bir sistem değişikliğine onayı ortaya koysa da CHP, aslında kazananın "hayır" ve dolayısıyla bu kampanyanın başını çeken kendilerinin olduğu görüşünde. O nedenle CHP'de yakın zamanda bir "genel başkanlık" tartışması yaşanması beklenmiyor. Hatta, kampanya sürecinde Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın sert eleştiriler yönelttiği Kılıçdaroğlu'nun, buna rağmen "kutuplaştırıcı dilden kaçınmasının", ılımlı politikasının, kampanyaya olumlu yansıdığı görüşü egemen. Ancak referandum gecesi son açıklama yapan lider olan Kılçdaroğlu'nun YSK'nin tartışmalı kararlarına karşı yeterli mücadele veremediği/ön alamadığı eleştirileri parti içinden ve tabandan yükselmeye başladı. Güçlü liderler dönemi: Başkanlık sistemine, eğer bir erken seçim kararı alınmazsa 3 Kasım 2019'da yapılacak seçimlerden sonra geçilecek. Tıpkı referandumda olduğu gibi yüzde 50'nin üzerinde oy alanın "başkan"lık ipini göğüsleyeceğinden, yeni dönemin "ittifakları" ve siyasi partilerde de "güçlü-karizmatik" lider arayışını gündeme getirecek. İlerleyen süreçte "iki partili sisteme" evrileceği beklentisine paralel olarak, ana muhalefet partisi CHP lideri, Erdoğan'dan sonra en yakın "başkan" adayı olacak. Hemen olmasa da 2019 "başkanlık" seçimlerine giderken, CHP'de "ittifak oylarını" da alabilecek, güçlü, karizmatik lider arayışının kaçınılmaz olarak gündeme gelebileceği belirtiliyor. MHP'nin durumu ve Akşener faktörü: Referandumdan AKP ve MHP bloğunda 1 Kasım seçimlerine göre yüzde 10 oranındaki kaybın, büyük oranda MHP tabanından olduğu yaygın görüş. Bu nedenle referandumun aslında "kaybedeninin" MHP yönetimi olduğu değerlendirmesi yapılıyor. Her ne kadar MHP yönetimi "evet"teki firelerin tamamen partiye mal edilemeyeceğini savunsa da "hayır cephesi"nde yer alan muhalif isimlerin, "hayır"ın yüzde 50 bandına taşınmasındaki rolünün yadsınamaz olduğu vurgulanıyor. Önümüzdeki süreçte başta Meral Akşener olmak üzere Devlet Bahçeli muhaliflerinin öncelikle partiye "dönüş" mücadelesi vereceği, bu gerçekleşmediği takdirde "yeni parti" arayışına yönelebilecekleri ifade ediliyor. Bu kapsamda en fazla şans tanınan isim olan Meral Akşener'in, siyaset yapmasına "hukuki" bir engel çıkarılmazsa, 2019'da "cumhurbaşkanı adayı" olarak Erdoğan'ın karşısına çıkabileceğine dikkat çekiliyor. HDP kampanya yapamadı, muhafazakar Kürtler "evet"e kaydı: HDP'nin oy deposu olan Güneydoğu'daki 10 ilde muhafazakar Kürt seçmenin önemli bir kısmının oy tercihi referandumda "evet"e kaydı. HDP'nin 1 Kasım'a oranla Türkiye genelinde 450 bine yakın oy kaybettiği tahmini yapılırken, bunun 340 bine yakınının Güneydoğu'dan olduğu hesaplanıyor. HDP içinde parti tabanında referandumda AKP'ye büyük bir kayma yaşanmadığı, ancak baskı politikaları nedeniyle küçük bir kopuş olduğu yorumları yapıldı. Güneydoğu illerinde ortaya çıkan referandum sonuçları bölgedeki seçmenin farklı seçim dönemlerinde kısmen farklı tercihler gösterdiğini ortaya koydu.