3 maaş alınabilir!

Dul ve yetim kadınlara birden fazla aylık veya gelirin nasıl bağlanacağı konusu, farklı yasalar nedeniyle, vatandaşın kafasını karıştırıyor. Aynı anda hem eşinden hem de anne-babadan aylık bağlanması, ölen kişilerin sigorta statüsü, ölüm tarihleri, cinsiyet ve aylık bağlanacak kişinin hangi statüde çalıştığına ve hangi statüde emekli olduğuna göre değişiyor.

1 Ekim 2008’de her şey değişti

5510 sayılı yasanın yürürlüğe girdiği 30 Eylül 2008’den önce SSK, Bağ-Kur, Emekli Sandığı ve banka sandıkları ayrı kurallara tabiydi. Daha önce, eş veya anne-baba farklı sosyal güvenlik kurumlarına (biri SSK, diğeri Bağ-Kur’a) tabi ise aynı anda hem eşten hem de anne babadan aylık bağlanabiliyordu. 5510 sayılı yasanın yürürlüğe girmesiyle kız çocuklarının aynı anda eş ve annebabadan dolayı aylık alma imkanı kalmadı. Hem eş, hem de anne-baba 30 Eylül 2008’den sonra ölmüşse, kız çocuklarının aynı anda dul ve yetim aylığı alması mümkün değil. Ancak, eş ya da anne-babadan birisi 1 Ekim 2008’den önce ölmüşse, sigorta kurumları da farklıysa iki aylığı birden almak mümkün.

Anayasa Mahkemesi iptal etti

Anayasa Mahkemesi (AYM) 5510 sayılı yasayı, daha önce işe başlayan devlet memurları yönünden iptal ettiği için, 5434 sayılı Emekli Sandığı Kanunu’na tabi olarak işe başlamış olan kişiler ve bunların hak sahipleri bu sınırlamanın dışında tutuluyor. Memuriyete 1 Ekim 2008’den önce başlamış olanlar ile bunların hak sahipleri 5510 sayılı yasadan etkilenmiyor. Böylece SSK’dan emekli aylığı almakta olan Ayşe hanımın eşi SSK’ya, babası Emekli Sandığı’na tabi olduğu için babasının ölümünden dolayı üçüncü aylığı alma hakkı bulunuyor. Üç aylığı da kesinti olmadan tam olarak alabiliyor.

Çalışan kadına yok

Kız çocuğu çalışmıyorsa ve bekarsa bu durumu devam ettiği müddetçe, hangi statüde olursa olsun anne ve babasından dolayı yetim aylığı almaya devam eder, evlendiğinde ise yetim aylığı kesilir. Kız çocuğu çalışmaya başladığında SSK veya Bağ-Kur’dan bağlanan yetim aylığı kesilir. Eğer yetim aylığını Emekli Sandığı’ndan alıyorsa SSK veya Bağ-Kur statüsünde çalışmaya başladığında yetim aylık kesilmez. Fakat memur olarak bir işte çalışmaya başlarsa Emekli Sandığı’ndan bağlanan yetim aylığı kesilir.

YETİM AYLIĞI ALMANIN KOŞULLARI

1 Ekim 2008'den sonra;

* Hem malullük hem de yaşlılık aylığına hak kazanana, aylıklardan yüksek olanı; eşitse yalnızlık yaşlılığı aylığı bağlanır. Yaşlılık aylığı ile dul aylığı bağlanırsa her ikisi de tam ödenir.

* Anne ve babadan ayrı ayrı yetim aylığı hakkı kazanana, yüksek aylık tam, düşük aylık yarım ödenir.

* Birden çok çocuğundan aylığa hak kazanan anne ve babaya en çok ödemeye imkan veren 2 aylıktan yüksek tam, düşük yarım ödenir.

* Hem eşinden hem ana ve babasından ölüm aylığına hak kazanan tercih yapabilir.

* Dul kaldıktan sonra ikinci eşini de kaybedenler iki eşinden kalan aylıklardan birini tercih edebilir. Eşlerden biri iş kazasında ya da meslek hastalığından dolayı ölmüşse, yüksek aylığın tamamı, düşük olanın yarısı ödenir.

1 Ekim 2008'den önce aylık alırken, bu tarihten sonra yeni aylığa hak kazananlar;

* 2008'den önce yaşlılık aylığı alırken sürekli iş göremezlik geliri bağlananlara yüksek olan yaşlılık aylığı tam, az olan sürekli iş göremezlik geliri yarım ödenir.

* 2008'den önce Emekli Sandığı'na tabi eşinden ölüm aylığı bağlanana SSK'lı babadan yetim aylığı bağlanırsa ikisi de tam ödenir.

* 2008'den önce ölen SSK'lı eşinden dul aylığı alırken SSK'lı babasından dolayı yetim aylığına hak kazanan kişi tercih yapabilir.

ÖLÜM AYLIĞI İÇİN 5 YIL PRİM ŞART

*  Sigortalı çalışırken ölmüşse, eş ve çocuklarına dul ve yetim aylığı bağlanabilmesi için belli sürede prim bildirme koşulu bulunuyor.

* Ölüm aylığı bağlanabilmesi için SSK statüsündeki sigortalı adına en az 5 yıl sigortalı olup 900 gün prim bildirilmiş olması gerekiyor.

* İki koşulun bir arada sağlanması zorunlu.

* Sigortalı Emekli Sandığı veya Bağ-Kur statüsünde ise hak sahiplerine ölüm aylığı bağlanabilmesi için en az 1800 gün prim bildirimi yapılmış olması gerekiyor.

* Ölüm aylığı bağlanabilmesi için Bağ-Kur’lu sigortalının prim borcu olmaması lazım.

* Eksik günler varsa Emekli Sandığı ve Bağ-Kur’da hizmet borçlanması ve geçmişte borcundan dolayı dondurulan sürelerin canlandırılması mümkün.

* SSK statüsündeki sigortalılar için askerlik borçlanması gibi yollarla eksik süreleri borçlanma ile tamamlama olanağı bulunmuyor.

* Çalışılan süre geçerli kabul ediliyor.

BİRDEN ÇOK AYLIK BAĞLANAN DURUMLAR

* Anne-baba Emekli Sandığı’na tabi ise ölüm tarihleri ne olursa olsun hem eşten hem anne-babadan iki aylık alınabilir.

* Koca Emekli Sandığı’na, anne-baba SSK’ya tabi ise iki aylık bağlanır.

* Koca Emekli Sandığı’na, anne-baba Bağ-Kur’a tabi ise annebaba eğer 1 Ekim 1972-3 Ekim 2000 veya 8 Ağustos 2001-2 Ağustos 2003 arasında ölmüşse ve kocasından bağlanan aylığı brüt asgari ücretin (bin 647 TL) altında ise Bağ-Kur maaşını da alır, aksi takdirde ikinci aylığı alamaz.

* Kocası Emekli Sandığı’na, anne-babası Bağ-Kur’a tabi, anne-babanın ölüm tarihi yukarıdaki tarihlerin dışında ise iki aylık bağlanır.

* SSK ve Bağ-Kur’lular açısından hem koca, hem de anne-baba aynı sigortaya tabi ise ölüm tarihi ne olursa olsun iki aylıktan birini tercih eder veya fazla olan aylık bağlanır.

* Anne-baba SSK’lı, koca Bağ-Kur’lu veya tersi durumda ise bunlardan birinin ya da ikisinin 1 Ekim 2008 tarihinden önce ölmüş olması durumunda her iki aylık bağlanır. Hem anne-baba, hem de koca 30 Eylül 2008’den sonra ölmüş ise tercih edilen aylık bağlanır.

* Koca SSK’lı, anne-baba Bağ-Kur’lu ve 1 Ekim 1972-3 Ekim 2000 veya 8 Ağustos 2001-2 Ağustos 2003 arasında ölmüş ise SSK maaşını tam alır. Geliri brüt asgari ücretin altındaysa Bağ-Kur maaşını da alır.

'REDDİ MİRAS' YETİM MAAŞINI ENGELLEMEZ

* Borçlarından dolayı eşinin veya anne-babasının mirasını reddedenler dul ve yetim aylığı haklarını korurlar. Mirasın reddedilmesi hak sahiplerinin dul ve yetim aylığı almasına engel teşkil etmiyor.

POSTA