Bir yıl önce 6 Şubat'ta neler yaşandı?

Türkiye’de saatler, 6 Şubat 2023 gecesi 04.17’de durdu. Resmi rakamlara göre 53 bin 537 kişinin yaşamını yitirdiği Kahramanmaraş merkezli depremlerin üzerinden tam bir yıl geçti ama hala depremin etkileri gündelik yaşamı etkilemeye devam ediyor. Hatay’da çadır, konteyner bulamayan depremzedeler hayatta kalma mücadelesi verirken Adıyaman’da vatandaşlar hastaneye erişemiyor. Deprem bölgesinde hâlâ kaldırılmayan enkazlar var. Yıkılmayı bekleyen hasarlı binalar ise insanları tedirgin ediyor.

Türkiye, 6 Şubat 2023 gecesi, Kahramanmaraş’ın Pazarcık ilçesinde saat 04.17’de meydana gelen 7.7 büyüklüğündeki depremle sarsıldı. Ardından saat 13.24’te merkez üssü Kahramanmaraş’ın Elbistan ilçesinde 7.6 büyüklüğünde ikinci bir deprem daha meydana geldi. Depremler, 11 ilde yıkıma neden oldu. Yaklaşık 14 milyon insanın etkilendiği depremlerde; Kahramanmaraş, Gaziantep, Şanlıurfa, Diyarbakır, Adana, Adıyaman, Osmaniye, Hatay, Kilis, Malatya ve Elazığ illerinde, resmi açıklamalara göre 53 bin 537 kişi yaşamını yitirdi.  

Malatya’da Ellinci Yıl Apartmanı’nda arama-kurtarma ekipleri enkaz altında kalan 7 kişiye ulaşmaya çalışırken annesinin eşyalarını enkaz altından çıkarıldığını gören bir kadın, “Yalvarırım annemi kurtarın” diye feryat etti.  

Aynı apartmanda, enkaz altında kalan bir saatin, deprem anını gösteren 04.17’de durduğu görüldü. Aslında depremin vurduğu 11 ilde ve tüm Türkiye’de saatler, 6 Şubat 2023 gecesi 04.17’de durdu.  

Hatayspor’un teknik direktörlüğünü yapan eski futbolcu Volkan Demirel’in depremden etkilenen vatandaşlar için sosyal medya hesabından yaptığı canlı yayın, hafızalara kazındı.  

TIKLAYIN - Türkiye'de saatler 04.17'de durdu | Binlerce insan, 6 Şubat depremlerinde kaybettikleri yakınlarını anıyor

Naci Görür: Söyleye söyleye, yaza yaza dilimizde tüy bitti  
Jeolog Prof. Dr. Naci Görür, 6 Şubat 2023’te sabah saatlerinde yaptığı açıklamada, “Bu depremin gelmekte olduğunu yerbilimciler olarak söyleye söyleye, yaza yaza dilimizde tüy bitti. Hiç kimse, ‘Ne diyorsunuz?’ diye tepki bile vermedi” dedi.  

Kahramanmaraş’ın Elbistan ilçesinde saat 13.24’te meydana gelen 7.6 büyüklüğündeki ikinci depremle birlikte yıkım yaşanan illerin sayısı arttı. Kahramanmaraş’ta öğlen meydana gelen ikinci depremde, Elazığ merkezde bir bina tamamen yıkıldı. 

“Hiç kimse iş makinesi falan göndermiyor; kurtarma ekibi de yok, AFAD da yok, kimse yok” 
Dönemin Türkiye İşçi Partisi (TİP) Genel Başkan Yardımcısı ve Hatay Milletvekili Barış Atay, Kahramanmaraş merkezli depremlerden etkilenen Hatay’ın İskenderun ilçesinde yıkılan bir binanın önünde saat 03.30’da, “Bakın, burada herhangi bir kurtarma çalışması yok. Burada resmen hafriyat çalışması var. O AFAD Başkanı da Cumhurbaşkanı da ‘Her yere ulaştık’ diye açıklama yapıyorlar ya, ‘Her yere ulaştık’ dedikleri bu. Kendi başlarına, kendi çabalarıyla iş yapmaya çalışan insanlar... Yapayalnız bir şehir... İş makineleri, yurttaşların kendileri tarafından getirildi buraya. Hiç kimse iş makinesi falan göndermiyor. Zaten kurtarma ekibi de yok. AFAD da yok. Kimse yok” diye konuştu.

Sosyal medya kullanımı kısıtlandı 
Vatandaşlar yakınlarını enkaz altında ararken sosyal medya kullanımının kısıtlandığı görüldü. Dönemin CHP Grup Başkanvekili Engin Özkoç, “Beceriksizliğin ortaya çıkmasın diye, insanların tepkisi duyulmasın diye, enkaz altındaki bu feryatların duyulmasını engelledin. Bu emri eğer sen verdiysen yazıklar olsun. Bu kadar kalbi soğumuş bir kişi olamaz. Bu kadar vicdanını yitirmiş bir kişi gerçekten olamaz. Hayat kurtarmak isteyenlerin önünü kestin” dedi. 

Dönemin CHP Genel Başkan Yardımcısı Ahmet Akın ve dönemin medya ve iletişimden sorumlu Genel Başkan Başdanışmanı Tuncay Özkan, sosyal medyaya erişimin engellenmesi karşısında BTK hakkında suç duyurusunda bulundu. 

“Bizi ölüme mahkum ediyorlar”  
Vatandaşların yakınlarını kendi imkanları ile enkaz altından kurtarmaya çalıştığına ilişkin görüntüler, depremin vurduğu 10 ilin her mahallesinden, her sokağından kameralara yansıdı. Kahramanmaraşlı bir vatandaş, “Dört tane canlı çıkardım, bir tane çocuk çıkardım. Ceset var, hâlâ kimse yok. Devlet nerede? Hiç mi kepçesi yok? Biz, vatandaş olarak ne yapacağız? Bu ülkenin AFAD’ı nerede? AFAD’a toplanan yardımlar nerede” diye isyan etti. Oğlunun enkaz altında kaldığını belirten bir kadın ise “Gittim AFAD’a söyledim. Kimse gelip müdahale etmedi. Ellerim ile açtım, böyle bir şey olabilir mi? Böyle bir devlet olabilir mi? Bizi ölüme mahkum ediyorlar” dedi. 

Depremlerde İskenderun Limanı da hasar gördü. İkinci deprem sırasında İskenderun Limanı’nda devrilen konteynerler alev aldı. Yangın ancak 13 Şubat’ta söndürülebildi. 

Hataylı depremzede: 42 saattir yardım bekliyoruz 
Hataylı bir depremzede, “Yaklaşık 42 saattir burada yardım bekliyoruz. AFAD ekibi geliyor ama ‘Ekipmanımız yok’ diyor. Yardımcı olamadıklarını söylüyorlar. İçeride annem, babam ve abim var. En az bir kişiden ısı aldılar. ‘Ses ver’ dedim, ses verdiler. Sonra ‘Ekipmanımız yok’ deyip ayrıldılar” dedi. 

OHAL ilan edildi
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, 7 Şubat’ta yaptığı açıklamada, “Depremin yaşandığı 10 ilimizi ‘genel hayata etkili afet bölgesi’ olarak ilan ediyoruz. Arama-kurtarma faaliyetlerinin ve sonrasındaki çalışmaların süratle yürütülmesinin temini için, Anayasa’nın 119. maddesinin bize verdiği yetkiye dayanarak olağanüstü hâl (OHAL) ilan etme kararı aldık. Deprem yaşanan 10 ilimizi kapsayacak ve 3 ay sürecek bu kararla ilgili Cumhurbaşkanlığı ve Meclis süreçlerini hızla tamamlayacağız” açıklamasını yaptı.  

CHP'den Erdoğan'a: Bugüne kadar hiçbir hükümet, doğal afet nedeniyle OHAL ilan etmedi
Dönemin CHP Sözcüsü Faik Öztrak, "Bugüne kadar hiçbir hükümet, doğal afet nedeniyle OHAL ilan etmedi. 1999’da büyük Marmara depreminde bile OHAL ilan edilmedi. Ama yetki obezi Erdoğan, depremi fırsat bilip OHAL ilan etti. Mevcut sistemde zaten her şey bir kişinin iki dudağına bakmıyor mu? Bakıyor. Bir de bunun üstüne OHAL yetkileri neden isteniyor?" diyerek Erdoğan’ı eleştirdi. 

TMMOB: AFAD ve kamu kurumları, zorlu sınavda başarılı olamadı  
Türk Mühendis ve Mimar Odaları Birliği (TMMOB), 10 ilde büyük yıkıma ve binlerce can kaybına yol açan Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından iki gününde yaşananlara ilişkin bir ‘Ön Değerlendirme Raporu’ hazırladı. Raporda, “Asli görevi afet ve acil durumlarda can ve mal kurtarma; sağlık, iaşe, ibate, güvenlik, mal ve çevre koruma, sosyal ve psikolojik destek hizmetlerinin verilmesine yönelik çalışmaları yürütmek olan Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) ve ilgili diğer kamu kurumları, bu zorlu sınavda başarılı olamamıştır” denildi.

Cumhurbaşkanlığı: Sepremlerin maliyeti 2 trilyon lira 
Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı, Mart 2023’te depremlere ilişkin bir rapor yayınlandı. Raporda, depremlerin maliyetinin yaklaşık 2 trilyon TL olarak hesaplandığı, bu rakamın 2023 yılı milli gelir beklentisinin yüzde 9’una denk geldiği belirtildi. Rapora göre bu rakam, Marmara depreminden yaklaşık altı kat fazla maddi hasar anlamına geliyordu. 

Yıkım ve ölüm bir yıl sonra bile devam etti 
6 Şubat depremlerinden bir yıl sonra bile yıkım devam etti. 31 Ocak’ı 1 Şubat’ta bağlayan gece, Şanlıurfa’nın Bozova ilçe kırsalında, 6 Şubat 2023 depremlerinde hasar alan iki katlı bir ev çöktü. Olayda 2 kişi hayatını kaybederken, 8 kişi ise yaralandı. 

Erdoğan Hatay'a geldi, "Merkezi yönetimle yerel yönetim el ele vermezse o şehre bir şey gelmez" dedi
Erdoğan, 3 Şubat’ta Hatay’da, "Merkezi yönetimle yerel yönetim el ele vermezse, dayanışma halinde olmazsa o şehre herhangi bir şey gelmez. Hatay'a geldi mi? Şu anda Hatay garip kaldı, mahzun kaldı" dedi. 

Adıyaman’da yıkılan İsias Otel ile ilgili davanın il duruşması 2 Ocak’ta yapıldı. 22 yıl 6 aya kadar hapis cezası istemiyle yargılanan 5’i tutuklu 11 sanık, ilk defa hakim karşısına çıktı.

Otelde, aralarında voleybol turnuvası için kentte bulunan Kuzey Kıbrıslı öğrencilerin de yer aldığı 72 kişi hayatını kaybetmişti.

Otelde yakınlarını kaybeden 127 kişi de duruşmaya müşteki sıfatı ile katıldı. Mahkeme, 6 Ocak’ta, sanıkların tutukluluk hallerinin devamına karar vererek davayı 26 Nisan'a erteledi. Duruşmada savunma yapan İsias Otel’in sahibi Ahmet Bozkurt’un “Müteahhit değil iş insanıyım. 11 ildeki depremin şiddetinin yüksek oluşundan dolayı binam yıkıldı” sözleri tepki çekti.  

Rönesans Rezidans
Rönesans Rezidans’ın müteahhidinin 22,5 yıl hapsi istendi 
Hatay'da yıkılan Rönesans Rezidans'la ilgili 4'ü tutuklu, 3'ü tutuksuz, 1'i firari 8 sanık hakkında 22 yıl 6 aya kadar hapis istemiyle dava açıldı. Tutuklu sanıklardan rezidansın müteahhidi Mehmet Yaşar Coşkun, yapı denetim şirketinin yetkilileri Mehmet Haşim Eraslan ve Bülent Seküçoğlu ile kontrol elemanı Önder Artun, tutuksuz sanıklar yapı denetim şirketinin yetkililerinden A.K., inşaat teknikeri İ.D. ve şantiye şefi B.M. ile müteahhit Mehmet Yaşar Coşkun'un kardeşi ile firari ortağı Hüseyin Yalçın Coşkun hakkında, ‘bilinçli taksirle birden fazla kişinin ölümüne neden olma’ suçundan 22 yıl 6 aya kadar hapis talebiyle hazırlanan iddianame, Hatay 3. Ağır Ceza Mahkemesi’nce kabul edildi. 

 
Ebrar Sitesi’nin müteahhidi: Suçum nedir, anlamıyorum  
Depremde bin 400 kişiden fazla mezar olan Ebrar Sitesi’nin kurucusu Tevfik Tepebaşı, 19 Ocak’ta hakim karşısına çıktı. Tepebaşı, “İnşaattan anlamadığım halde bana suç isnat etmek yasal değil. Suçum nedir, onu anlamıyorum” savunmasıyla tepki çekti. 

TIKLAYIN - Bin 400 kişiye mezar olan Ebrar Siteleri'nin kurucusu: "İnşaattan anlamıyorum, suçum nedir anlamadım"

Hatay’da çadır bile bulamayan insanlar var, yıkılmayan binalar ürkütüyor 
6 Şubat depremlerinin üzerinden bir geçmesine rağmen Hatay’ın Antakya, Samandağ, Defne ve İskenderun ilçelerinde depremin izleri henüz silinebilmiş değil. Samandağ’da insanlar, konteynerlere erişim sağlayamadıkları için çadırlarda yaşamak durumunda kaldı. Bazı vatandaşlar ise çadır dahi bulamadı, haftanın belirli günlerinde akrabalarında yaşıyor.

Samandağ’da birçok bölgede içme suyu problemi var. Antakya ve Defne’deki en önemli sorun ise yıkılmayan hasarlı binalar. Hatay’da 24 bin 171 insan hayatını kaybetti, 116 kişinin kimliği belirsiz, 192 kişi hâlâ kayıp. Yıkılacak ağır hasarlı bina sayısı 80 bin 300, bunlardan yaklaşık 77 bini yıkıldı. 130 bin orta ve az hasarlı bina var. 200 binden fazla insan konteynerlerde yaşıyor. 

Adıyaman’da depremzedeler hastaneye erişemiyor 
Depremde en büyük zarar gören illerden birisi de Adıyaman. Adıyaman’da depremzedeler, kentte tek kalan Adıyaman Eğitim Araştırma Hastanesi’ne mahkum kalmış durumda. Adıyaman kent merkezi ve Gölbaşı ilçelerinde enkaz kaldırma çalışmaları devam ediyor, yıkılmayan onlarca bina mevcut.  

Depremin merkez üssü olan Kahramanmaraş’ta enkaz kaldırma çalışmaları çoğunlukla tamamlandı. Maraş merkezde bulunan iki mahallede yıkılmayı bekleyen binalar mevcut. Konteyner kentlerde yaşayan insanlar, yeni evlerinin yapılmasını bekliyor.  

Depremde diğer kentlere göre daha az kayıp yaşayan Osmaniye’de ise hâlâ dışarıda yaşamak zorunda kalan depremzedeler var.