Çocuk yaştaki mağdurla evlenen tecavüzcü affediliyor

AK Parti’nin, ‘çocuğa cinsel istismar’dan yargılanan faili, evlenme şartıyla en az 16 yıl hapisten kurtaran düzenlemesi büyük tartışma yarattı. Muhalefet ve kadın dernekleri “Tecavüzcüler affediliyor. Düzenlemeyi çekin” çağrısı yaparken hükümet yetkilileri tecavüzcülerin yararlanamayacağını ifade ediyorlar. Hukukçular ise mağdur için yaşta alt sınır konulmamasının, Medeni Kanun’daki 17 yaşın altına getirilen evlilik yasağına rağmen 11-12 yaşındaki kız çocuklarıyla birlikte olanlara bile evlenme ile tahliye yolu açacağını savunuyor. Düzenleme ve yaşanan süreçle ilgili kafaları karıştıran sorular ile yanıtları şöyle:

1- Tartışma nasıl başladı?

Eski Türk Ceza Kanunu’nda (TCK) mağdur ile evlenme halinde suç düşüyordu. Bu iktidar döneminde 2004’ten sonra TCK’da yapılan düzenlemelerle önce çocukla evlenme halinde cezasızlık kaldırıldı, ardından rıza olsa bile çocuk yaştaki evlilikleri önlemek için cinsel istismar suçunun cezası 16 yıla çıkarıldı.

2- Anayasa Mahkemesi neyi iptal etti?

Ancak Anayasa Mahkemesi (AYM), mağdurun yaşı, istismarın niteliği gibi durumlar gözetilmeksizin aynı cezanın uygulanmasını ‘orantısız’ ve ‘ölçüsüz’ yaptırım görerek cinsel istismardaki 16 yıl ceza verilmesine ilişkin iki hükmü iptal etti. Hükümete de kademeli düzenleme yapılması için süre verdi.

3- Tasarıdaki kademeli düzenleme nasıl yapıldı?

Hükümet verilen süreyi beklemeden Meclis’e getirdiği tasarıyla TCK’nın, ‘Çocukların cinsel istismarı’ başlıklı 103. maddesinin, AYM’ce iptal edilen 1 ve 2. fıkrasını yeniden yaşa göre kademeli düzenledi. Buna göre, çocuğu (12-18 yaş) cinsel yönden istismar eden kişi 8 yıldan 15 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılacak. Cinsel istismarın sarkıntılık düzeyinde kalması halinde 3 yıldan 8 yıla kadar hapis cezası verilecek. Mağdurun 12 yaşını tamamlamamış olması halinde verilecek ceza, istismar durumunda 10 yıldan, sarkıntılık durumunda 5 yıldan az olamayacak. Cinsel istismarın vücuda organ veya sair bir cisim sokulması suretiyle gerçekleştirilmesi durumunda, 16 yıldan aşağı olmamak üzere hapis cezasına hükmolunacak. Mağdur 12 yaşını tamamlamamışsa ceza en az 18 yıl olacak.

4- Tartışılan yeni önerge ne anlama geliyor?

AK Parti oylarıyla önceki gece son dakika verilen önergeyle, bu paket hazırlanırken alt komisyon ve Adalet Komisyonu’nda hiç konu edilmeyen değişiklik yapıldı. Ceza Muhakemesi Kanunu’na (CMK) eklenen geçici maddeye göre, 16 Kasım 2016’dan önce ‘cebir, tehdit, hile veya iradeyi etkileyen başka bir neden olmaksızın’ işlenen cinsel istismar suçlarında mağdurla evlenen mahkûm ve sanıkların cezaları CMK’nın 231. maddesindeki koşullara bakılmaksızın ertelenecek. Hükümlülerin ise cezaları infaz edilmeyecek.

5- Şimdi ne olacak?

Tasarı kabul edilirse, TCK’nın 16 yıl hapsi gerektiren ‘çocuğun cinsel istismarı’ yargılamalarında hüküm açıklanmasının ertelenmesi, hüküm verilmişse infaz ertelemesi kararı verilerek, sanık ve hükümlüler salıverilecek.

6- Anne ve babalara da af getiriyor mu?

Çocuk istismarında ‘suça azmettiren’ veya ‘işlenişine yardım eden’ konumundaki anne ve babalar hakkındaki açılmış soruşturmalarda takipsizlik verilecek. Açılan kamu davaları düşürülecek, kesinleşen ve infazına başlanan hapis cezalarında ise infaz ertelenip tahliye yolu açılacak.

7- Boşanırlarsa ne olacak?

Zamanaşımı (15-20 yıl) süresince evliliğin ‘fail’ konumundaki kocanın kusuruyla sona ermesi halinde, koca hakkında verilen hükmün açıklanması yani ceza verilmesi, hükümlü ise cezasının infazına devam edilmesi koşulu getirildi. Böylece, istismardan ceza alıp evlilikle dışarı çıkanlara boşanma yasağı getirildi. Kocanın kusuru ile boşanma olursa yeniden hapse girecek.

8- Kaç kişiye tahliye kapısını açacak?

Adalet Bakanı Bekir Bozdağ, 3-4 bin kişinin tahliye edileceği bilgisi verdi.

9- Düzenleme geleceğe dönük uygulanabilecek mi?

Bu hüküm, geçici bir düzenleme, örtülü af şeklinde işleyecek. Sadece geriye dönük bir defa uygulanacak. Geleceğe dönük uygulama sözkonusu değil. 16 Kasım 2016’dan sonra da 17 yaşından küçük bir kızla rızası ve imam nikâhlı da olsa ‘çocuk istismarı’ suçu sayılacak; fail cezalandırılacak.

10- Medeni Kanun’a göre evlilik yaşı kaç?

Medeni Kanun’un 124. maddesinde göre “Erkek veya kadın 17 yaşını doldurmadıkça evlenemez. Ancak, hâkim olağanüstü durumlarda ve pek önemli bir sebeple 16 yaşını doldurmuş olan erkek veya kadının evlenmesine izin verebilir” hükmü var. Buna göre, evlenmek için 17 yaşın doldurulması şart.

11- 13 yaşındaki kızın imam nikâhlısı da tahliye olacak mı?

Yargı paketinde TMK’daki evlilik yaşına ilişkin bir değişiklik yok. Geçici maddede ise ‘evlilik yaşına ilişkin bir atıf’ ya da mağdurun yaşına ilişkin bir alt sınır bulunmuyor. Bu da hukukçular ve muhalefetin eleştirisine neden oluyor. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ceza ve Ceza Muhakemesi Hukuku Ana Bilim Dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Devrim Güngör, alt sınır konulmadığı için 12-13 yaşındaki bir kızla imam nikâhıyla evlenen ve hakkında cinsel istismardan dava açılan 60 yaşındaki sanık kocanın da yararlanabileceğini örnek gösterdi. Güngör, “Düzenlemede mağdurun yaşında bir alt sınır ya da evlenme yaşına girmiş olma gibi bir kriter yok. Mahkeme, bu düzenlemeye dayanarak ‘durma’ kararı verir. Mağdur küçük 17 yaşına geldiğinde resmi nikâhla evlendiklerinde dosya ortadan kalkar” değerlendirmesi yaptı.

12- Anayasa Mahkemesi geçici maddeyi iptal ederse, tahliye edilenlerin durumu ne olacak?

Düzenleme Anayasa Mahkemesi’ne taşınıp, mahkeme tarafından iptal edilse bile, bu karar geriye yürümeyeceği için istismarla suçlananlar tekrar cezaevine girmeyecek.

13- Hükümet düzenlemeyi nasıl savunuyor?

TMK’daki resmi evlilikte 17 yaş sınırı nedeniyle resmi nikâhla evlenemeyen, kucağında bebekle mağdur olan çocuk gelinleri korumak ve kocalarını hapisten çıkararak, yaşanan sorunu çözmek için yapıldığını savunuyorlar.

Oya Armutçu-Bülent Sarıoğlu / Hürriyet