Ekonomist Besim Üstün: Seçimde büyük sürprizler beklemeyin

Seçimlere oldukça az bir süre kaldı..

Seçimler üzerinde dalgalı ekonomik yapının etkisi olacak mı herkes.

Ancak her nedense diğer seçimlerde olduğu gibi anket şirketi sahiplerini o ekran senin bu kanal senin dolaşırken görmüyoruz.
Araştırma şirketi sahibi olunca hemen bir de sosyolog kıvamına gelip, Türkiye’yi oracıkta kurtarıyorlar biliyorsunuz.

Bu kez ne yazık ki o sosyoloji analizlerinden mahrumuz. Niye acaba? En üst yetkiliden “Anketlere güvenmiyorum” diye bir açıklama aldıkları için mi yoksa şartlar tahmin yapmaya elverişli olmadığı için hata yapmaktan mı korkuyorlar?
Türkiye’de seçim anketlerinin manipülasyonu artık adi bir vaka haline gelmiş olsa da bu sorunun yanıtını KONDA’nın geçen hafta yaptığı açıklamada bir nebze olsun bulabiliriz.

KONDA dedi ki:

“Bu kez değişik bir seçim var. İttifaklar, bağımlı ve bağımsız adaylar, olan yerler olmayan yerler, küçük partiler durumu farklı etkiliyor. 2000 kişilik örnekle tüm Türkiye’ye ilişkin bir tahmin verilemez. Çünkü bu bir genel seçim değil. Sadece birkaç ili belirtmek de seçmenleri farklı yönlendirebilir. Biz aslında 4 ilde özel araştırma yaptık ama bunları açıklayamıyoruz ama ki açıklayabilseydik de seçmenleri yanlış etkileyeceği için açıklamak doğru değil.”

KONDA’nın dediğinde haklılık payı var mı? Var. Bu seçim farklı dinamikleri itibariyle bir anda tüm Türkiye “İl genel meclisi” sonucu verilecek bir seçim bile değil.İlçe bazında bile çok fazla tercih alternatifi var. Böyle olunca il bazında ilçeleri tahmin etmek için bile her ilçede 2000’den fazla yüzyüze örnekle çalışmak gerekir ki şu anda bu çalışma için ne para ne de zaman yeter.

Dikkat edin “yüzyüze anket” diyorum. Bir süredir Türkiye’de manipülasyon için telefonla anket yapıp sonuç açıklanıyor. Hatta masa başında anketler yapılıp yapılmış gibi gösteriliyor. Bu araştırmacılığın suyunu çıkarmak demek.

Bir kere Türkiye’de telefonla anket için örneklem çerçevesi yeterli değil, iki araştırma türü telefona uygun değil. Kim telefonla anket yapıp açıklıyorsa art niyetlidir ya da istatistikten, ekonometriden nasibini almamıştır.

KONDA açıklamasında da belirtildiği üzere bir iki büyük il 2500-3000 örnekle tam olarak tahmin edilebilir ama onların sonuçlarını vermek de tüm Türkiye’yi etkileyebileceği için sonuç açıklamak etik olmaz. Sağduyulu araştırmacı en azından böyle düşünür. Türkiye kamoyu araştırmalarında sapla saman birbirine karıştığı için çok fazla “sağduyudan” söz edilmesi de ne kadar doğru bilemedim.

Dolayısıyla bu seçimde bundan önce ve bundan sonra açıklanacak anketlerin hiçbirine güvenmeyin. Yani yapılan “anketlere güvenmiyorum” açıklamasını ekonometrik analizler nedeniyle iyi araştırma bilen biri olarak destekliyorum. Anket açıklayan şirketlere de şüpheyle bakın. Neye önem veriyorsanız kendiniz değerlendirin, özgür iradenizle paşa paşa sandığa gidin ve demokratik görevinizi yerine getirin. Yine de “Yok ben araştırma görmeden karar vermicem” diyorsanız..

* Araştırmayla ilişkili;

* Kim için, ne zaman yapıldığı ve parasının kim tarafından ödendiği,

* Hangi kesim ve kesimleri temsil ettiği,

* Örneklem yapısı ve büyüklüğü,

* Özgün bir siyasi kamuoyu yoklaması ya da genel bir araştırmanın özel bir bölümü olup/olmadığı,

* Oy kullanacağını ve kullanmayacağını beyan eden seçmenlerin oranı,

* Araştırma bir zaman serisinin parçasıysa, hem katılım hem de oy dağılımları açısından zaman içindeki oran değişimleri.

* Araştırmacıyla ilişkili;

* Araştırmasını ve bulgularını uzman kamu denetçilerinin incelemelerine açma konusundaki tavrı,

* Objektif bir araştırmacı gibi bulgular üzerinden konuşup/konuşmadığı,

* Siyasi parti ya da grup temsilcisi gibi davranıp/davranmadığı,

konularına dikkat edin ki manipüle edilmeyin. Sadece bu seçimle ilgili de hislerimi söyleyeyim. O kadar büyük sürprizler olacağını da beklemiyorum.. Böyle büyük süprizler olacak büyük siyasi ve ekonomik trendler yok Türkiye’de.. Seçim konuşmaları sizi ikna etmek, gaza getirmek için yapılır bunu da unutmayın..

Besim Üstün