Ezel dizisinin reytingleri neden sürekli düşüyor?

Ezel in orijinal hikayesi tükenince izlenme oranı da düştü.

Esas hikayesi tükenen bir dizinin sürdürülmesinin ne denli zor olduğu tahmin edilebilir.

Monte Kristo Kontu'ndan ilham alınarak çekilen 'Ezel'in avantajı, başarısı tescilli bir edebiyat klasiğinin, "insani ihaneti" anlatısında temellendirmesindeydi.

Bu memlekette her zaman iş yapacak temalardı bunlar: Sevilen kadının, yakın arkadaşların iyi kalpli, saf bir gence yaptıkları ortak ihanet ve buna karşı, yıllar sonra alınan öç. "Yerlileştirirken", işin içine yeraltı dünyası, hapishane, kumar, mafyavari adalet oyunları sokularak anlatı iyice "sahicileştirilmişti".

Herkes tarafından seyredilmesi amaçlanan bir dizinin ana sermayesi sahicilik hissi değilse nedir? Yine de, Alexander Dumas'nın modernist anlatısı yok edilmiş, yerine izleyici için daha tanıdık modern Türkiye metropolünün adalet arama/bulma yordamları eklenmişti.

Daha önce Radikal İki'de yayımlanan (11 Eylül 2009) bir yazımda da işaret ettiğim gibi, Monte Kristo hikayesi feodal, seçkinci ilişkilere karşı koymaya çalışan "girişimci" bir "bireyin" ezilmesi, hapse tıkılması ve yine aynı bireyin, modernitenin araçlarını (eğitim, kapital birikimi) kullanarak ve kimliğini değiştirerek geri dönmesi, modernin feodalden öç alma öyküsüdür.

'Ezel'de, ihanete uğrayan genci oynayan Ömer, hapishanede girdiği pederşahî ilişkiler sayesinde, arkasına yeraltı dünyasından birini (Dayı) alarak yeni kimliğiyle (kumarbaz Ezel) döner. Orijinal hikayedeki güzelim modernist bireyin direniş anlatısı yok edilmiş, yerine yerli bir kumarbaz portresi konmuştu.

Her şeye rağmen, bir bireyin, yani Ezel olarak geri dönen Ömer'in öcünü nasıl alacağına odaklanmıştı izleyici. Kötüleri ve iyileri belliydi dizinin, izleyiciye sunulan tek tuhaflık bitmez tükenmez belâgat temrinleriydi. Başta Dayı olmak üzere, hemen her dizi karakteri ikide bir özlü bir söz yumurtluyor, kötü anlamında, sürekli edebiyat paralanıyordu.

Neyse, sezonun sonuna doğru öyle bir an geldi ki, Ezel herkesten öcünü alabilecek bir konuma yerleşmiş ve hikayenin sonu görünür olmuştu. Bu arada, dizi reyting rekorları kırıyor, belli ki yapımcı ve oyuncusunu madden çok mutlu ediyordu.

Zigzag

İşte bu andan sonra dizinin uzatılması gündeme geldi ve hikaye bambaşka bir mecraya doğru akmaya başladı. Adeta Dumas'tan Shakespeare'e doğru koca bir zigzag. O kararlı Ezel gitmiş, babasının katilini bilmesine rağmen bir türlü öcünü alamayan Hamlet'e benzer bir kahraman türemişti: "Daha değil, henüz zamanı gelmedi".

Ezel, "Hamletleştikçe" öcünü alamaz bir hale geldi. Shakespeare okuyucusu için böylesi anlatılar sorun değildir, değil mi ki onun kahramanları endişeleri, ikircikli ruh hâlleri, eyleme bir türlü geçemeyen kararlı kararsızlıklarıyla resmedilir. Shakespeare, "yüksek edebiyat"tır.

Halbuki Alexander Dumas, küçültmek için asla söylemiyorum, en iyisinden bir ilkgençlik edebiyatıdır, kolayca izlenebilir bir anlatısı, kişilik özelikleri sabit kahramanları vardır. Bu anlamda tipik bir popüler kültür anlatısıdır. Shakespeare ise, kolayca popüler kültürün hazmedemeyeceği karakter özelliklerine sahip karmaşık kahramanlar, grift ve gitgide derinleşen olaylar örgüsünde anlatılarını kurar.

Ezel'in özlüsöz düşkünü, "edebiyatperver" senaristleri belâgatı, edebiyat paralamayı sevseler de, sıradan TV izleyicisinin tabii ki böyle bir derdi yok. Onlara karmaşık hikayeler anlatmaya başlar, Ezel'in öcü yerine, Dayının düşmanlarının intikamlarını sunarsanız, diziyi uzatmak için asıl odağı kaydırıp yan karakterleri iyice derinleştirirseniz, kült izleyici sayınız belki artar ama uzun vadede reytinglerde düşme kaçınılmaz bir hale gelir.

Geçen sezondaki rekor reytinglerden vazgeçtim, son izlenme patlamasına neden olan Sekiz'in diziye girip çıkmasından bu yana izlenme oranları AB grubunda yaklaşık yüzde 15, tüm izleyicide ise yüzde 10 civarında düşmüşse, artık "sahicilik" hissinden kopmuş, bir "rüya-anlatıya" dönüşmüş bir dizinin son demlerini izlemeye başlamış olabiliriz.

Bu arada, "Sekiz dopingi" de tipik bir popüler kültür numarası değil miydi? Bir başka popüler dizide ünlenmiş, o anda dizisi olmayan bir ünlü, dizinin asıl hikayesi olan "öç almaya" kolayca algılanabilcek bir olay örgüsüyle sokulmuş, intikam için gelen bu kahraman Ezel tarafından öldürülmüştü.

'Ezel'den 'Hamlet' çıkarmak

Dizinin temel sorunuysa, Sekiz'in öldürülmesinden sonra tekrar görünür oldu. Asıl karakter (Ezel-Ömer) öcünü bir türlü alamıyordu. Ayrıca, asıl karakter eski hayatına da bir türlü dönemiyordu. Ömer, ailesiyle bile beraber olamayan, oturamayan, çocuğuyla doğru dürüst tanışamayan bir "eksik" babalık ve evlatlık durumuyla malûl kaldı.

Dahası intikamının merkezindeki kahramanlardan Ali ile eski dostluğunu yeniden tesis etti. Bu da yetmedi, hayatının aşkı olarak sunduğu eski sevgilisinden iki gündür tanıdığı bir kız için kolayca soğuyuverdi. Senaryodaki zigzagların başı sonu yok, bir yandan bir karakter derinleştiriliyor, öte yandan sonradan geliştirilen bir başka karakterin öyküsü öne çıkıyor, öncekini unutturuyor.

Senaryo ekibinin elini rahatlatan her şey, izleyici kaybından başka bir şeye yol açmıyor anlayacağınız. İzleyiciye örneğin Kenan Birkan ve onu muhteşem oynayan Haluk Bilginer'i verir, ama bir süre sonra da görünmez kılarsanız, izleyici şaşırır, kızar, çeker gider. Bu arada, karakter derinleştirmelerinin yarattığı mantık hataları katlanır, artar. Dizinin fanları her gün bir başka hatayı yakalıyor, fark ediyor zaten.

Ezcümle, popüler bir dizinin bir sürü ana kahramanı olamayacağı gibi, karmaşık anlatılarla geniş izleyici kesimlerine ulaşmak asla mümkün değildir.

Ayrıca, her edebiyat eserinin eti de öyle kolayca yenmez. Ezel'den bir "Hamlet" çıkarmak, has edebiyatı hiç anlamamakla eşdeğerdir.

Dizinin reyting kaybını çok iyi analiz etmek gerekiyor, çünkü Monte Kristo Kontu gibi iyi bir edebiyat eserinin sırrı, hikayesini akla uygun neticelendirmesinde gizlidir.

İyi bir edebiyat eseri uzatılmaya, sündürülmeye gelmez. Reytinlerdeki tepetaklak durumun özeti sakın şu olmasın? Has edebiyat da öç alırmış.

ORHAN TEKELİOĞLU / RADİKAL İKİ