Fatih'in portresi neden Londra'daydı? İşte tablonun serüveni
İBB'nin Fatih Sultan Mehmet'in orijinal portresinin yer aldığı tabloyu satın almasının ardından, tablonun niçin Londra'da yer aldığı tartışma konusu oldu. Tarih kaynakları Fatih'in oğlunun şeriata aykırı olduğu gerekçesiyle portreyi Topkapı Sarayı'ndan attığını söylüyor.
İtalyan ressam Gentile Bellini tarafından çizilen Fatih Sultan Mehmet'in üç ünlü portresinden birisi olan tablo açık artırmayla satışa çıkarıldığı Londra'da İBB tarafından 770 bin sterline (6 milyon 500 bin lira) satın alındı.
Portrede, Sultan Fatih'in karşısında yer alan kişinin tarihçi İlber Ortaylı tarafından Fatih Sultan Mehmet'in oğlu Cem Sultan olduğu belirtildi. Ortaylı, "Cem Sultan'ı Fatih Sultan Mehmet seviyordu ve yetenekleri konusunda kendisine yakın buluyordu" ifadelerini kullandı.
Peki 1480 yılında Fatih Sultan Mehmet'in özel isteğiyle İstanbul'da çizilen bu tablo, neden Londra'daydı?
FATİH'İN OĞLU "ŞERİATA AYKIRI" DEYİP SARAY'DAN ATTI
Prof. Dr. Halil İnalcık, bu portre de dahil olmak üzere pek çok eserin Fatih'in ölümünden sonra 2. Bayezid'in emriyle Saray'dan çıkarılıp pazarlarda satıldığını yazıyor.Fatih'in alkol ve afyon bağımlısı iken tövbekar olan ve dindar bir biçimde hayatının kalanını sürdüren oğlu 2. Bayezid'ın şeriata aykırı ve yasak olduğu gerekçesiyle bilhassa fotoğrafların ve heykellerin Saray dışına atıldığı tarih kitaplarında yerini alıyor.
'Avni' mahlasıyla şiirler yazan Fatih'in başta resim olmak üzere, plastik sanatlara da ilgisi oğlu 2. Bayezid'le çatışmaya sebep verecek cinstendir. Sadece bugün konuşulan Bellini portresi değil, Fatih'in kabartma portreleri, meşhur "gül koklayan Fatih" minyatürü Fatih'in resim sanatına ilgisini fazlaca gösteriyor.
Fatih'in, İstanbul Anlaşması'na mahsuben torunlarından birinin İstanbul'daki sünnet merasimi için Venediklilerden ressam, heykeltıraş ve hatta bronz dökümcüsü göndermelerini istediği Bellini ile de yolunun böyle kesiştiği belirtiliyor ve tarih 1479.
FATİH'İN ÖLÜMÜNDEN SONRA PAZARDA SATILDI
Gentile Bellini'nin Fatih'in misafiri olarak İstanbul'da bulunduğunu aktaran kişi, Eğriboz seferinde esir alınan ve İstanbul'a getirilerek Şehzade Mustafa'nın hizmetine verilenVenedikli Angiolello'dur.
Giovanni Maria Angiolello, Fatih'in sanata düşkünlüğünü ve Bellini'nin konukluğunu yazmakla kalmıyor; bu eserlerin akıbetini de anlatıyor. Angiolello, Bellini tarafından İstanbul'da pek çok tablo yapıldığını ve hepsinin saraya konulduğunu, Fatih'in ölümünden sonra ise Sultan Bayezid tarafından pazarlarda sattırıldığını aktarıyor.
Böylelikle Fatih Sultan Mehmet'in portresinin Anadolu'dan Avrupa'ya uzanan yüzlerce yıllık serüveni başlamış oluyor.