Keloğlan'ın Bilgecan dedesi Şaman mı?

Haberde şu detaylar yer aldı:

Sinema ve din sempozyumunda Keloğlan çizgi filmi hakkında dikkat çeken bir bulguya yer verildi. Marmara Üniversitesi'nden Bilal Yorulmaz ve M. Zikra Tanrıverdi tarafından hazırlanan sunumda, Keloğlan çizgi filminde Şamanizm'e ait unsurların yayınlandığına dikkat çekildi.

“Din ve Değerler Eğitimi Açısından ‘Keloğlan’ Çizgi Filmi'nin Değerlendirilmesi” başlıklı sunumda hangi dinsel öğelerin çizgi filmde bulunduğu ayrıntılı olarak anlatıldı. Söz konusu çizgi filmde, araştırmanın dokümanları toplanırken 40 bölümün incelendiği dile getirildi.

Keloğlan çizgi filmiyle ilgili inanç içeren hangi iletilerin yer aldığını belirlenen sunumda, Keloğlan’da İslam dinine ait bulguların, batıl inanç içeren iletilerin, sihir, büyü, olağanüstü güç; yardımseverlik, dürüstlük, şükretmek, cömertlik ve benzeri değerlerin nasıl kullanıldığı anlatıldı.

Çizgi filmde Şamanizm’e ait unsurların kullanıldığı şeklindeki tespitler ise dikkat çekti. Sunumda şunlar belirtildi:

12 BÖLÜMDE ŞAMAN İNANCINA DAYANAN KARAKTERLER VAR

“Keloğlan çizgi filminde 12 bölümde Şaman inancına dayanan bazı karakterlere rastlanmaktadır. Bunlardan en önemlisi birçok bölümde Keloğlan’ın yol göstericisi olan Bilgecan Dede’dir. Bilgecan Dede, 4 bölümde kesin olarak tespit edildiği üzere, Şamanizm inancına göre Şaman’ın özelliklerini taşımaktadır. Şamanizm ile doğrudan bağlantılı olan bir diğer karakter ise Kötülükler Perisi’dir. 4 bölümde karşımıza çıkan, tıpkı Tanrı Erlik’in yaptığı gibi yeryüzünde yaşayan insanlardan bir kısmını kendisine hizmetkar yapan Kötülükler Perisi’nin en sadık yardımcıları Kara Vezir ve Cadı’dır. Kara Vezir ve Cadı 7 bölümde Kötülükler Perisi’ne yardım etmek ve kötülük yaparak insanlara zarar vermek için planlar ve sihirler yapmakta; bunun için genellikle para ve yiyecek ile kandırdıkları Huysuz ve Uzun’u kullanmaktadırlar.

Ayrıca 26. bölümde ağladığı zaman şiddetli doğa olayları meydana getirebilen bir bebek ve onu koruyan bir ablası bulunmaktadır. Kendilerini Kötülükler Perisi’ne karşı mücadele veren orman perilerinin çocukları olarak tanıtan kardeşler sihirli güçlere sahiptirler ve Şamanizm’de olduğu gibi istediklerinde yardımcı ruhlar olarak tanımlanan hayvanlardan yararlanabilmektedirler. Dikkatle incelendiğinde bebek ve ablasının da şaman olabileceği fark edilmektedir.”

''BİLGECEN DEDE'' ŞAMAN MI?

“Tüm bunların yanında, yalnızca şamanların evrenler arası geçişler yaparak huzuru temin ettiği ya da taşını kullanabildiği ve hayvanlarla iletişim kurabildiği düşünüldüğünde Keloğlan’ın da bilge bir şaman olan Bilgecan Dede tarafından yetiştirilmekte olan bir şaman adayı olduğu dikkatlerden kaçmamaktadır.”

“Türk kültürü ile İslam kültürü iç içe olmasına rağmen, İslamî unsurlar çizgi filmde neredeyse tamamen görmezden gelinmiştir”

Sunumun sonuç kısmında ise şunlar söylendi:

“Keloğlan çizgi filmi yerli bir yapım olması ve kültürel değerleri aktarmayı hedef edinmesi bakımından başarılı bir yapımdır. Ayrıca hiç bir bölümde cinselliği çağrıştırıcı herhangi bir söz, fiil ya da görüntüye yer verilmemesi bakımından dikkat çeken yapımda, Keloğlan karakterinin değerleri aktarma konusunda başarılı olduğu da ortadadır. Keloğlan çizgi filmi inanç öğelerinden ve İslam’dan soyutlanmış; Türk kültürü ile İslam kültürü iç içe olmasına rağmen, İslamî unsurlar çizgi filmde neredeyse tamamen görmezden gelinmiştir.

SİHİR-BÜYÜ VE OLAĞANÜSTÜ GÜÇLERE ÇOK VURGU YAPILMAKTADIR

Ayrıca Keloğlan çizgi filminde Şamanizm ve Türk mitolojisine ait unsurlara çok fazla yer verildiği de dikkatlerden kaçmayan bir diğer problemdir. Keloğlan çizgi filminde açıkça batıl inanç öğelerine yer verildiği; dini konularda yanlış anlaşılabilecek sihir-büyü ve olağanüstü güçlere çok fazla vurgu yapıldığı görülmektedir. Keloğlan, karakter özellikleri ve değerlerin aktarılması bakımından başarılı bir modeldir. Ancak temel problem değerlerin çelişkili olarak sunulması ve kendi içerisinde tutarlı olmamasıdır.

TRAVMATİK KORKU OLABİLECEK OLAY VE KARAKTERLER ÇOK FAZLA

Keloğlan çizgi filminde travmatik olabilecek korku, şiddet ve gerçek dışı olay ve karakterlere çok fazla yer verilmiştir. Şiddet, özellikle de fiziksel ve sözel şiddet başkahramanlar tarafından sıkça uygulanmakta ve izleyicilerin olumsuz modelleri örnek almalarına neden olunmaktadır.

ÇOCUKLARIN KARAKTER GELİŞİMİ BAKIMINDAN PROBLEMLİ BİR YAPIDIR

Keloğlan çizgi filmi olumlu özelliklere sahip olmasına rağmen genel yapısı göz önüne alındığında çocukların karakter gelişimi bakımından problemli bir yapımdır. Bu çizgi filmdeki olumsuzlukların giderilmesi için alınması gereken tedbirler şunlardır: Öncelikle Türk kültürü İslam kültüründen soyutlanmamalı ve İslam’a ait unsurlara daha fazla yer verilmelidir. Türk mitolojisine ait unsurlar yanlış inanç algısına neden olmayacak şekilde düzenlenmeli yahut tamamen kaldırılmalıdır. Keloğlan’ın batıl inanç haline getirdiği beresine vurgu yapılmamalı ve benzer batıl inançlara yer verilmemelidir. Filmde sunulan değerler kendi içerisinde tutarlı hale getirilmeli, değerlere ait yanlış anlaşılmalar giderilmelidir. Dini açıdan yanlış anlaşılmalara sebep olabilecek olan sihir-büyü ve olağanüstü özellikler kaldırılmalıdır. Travmatik olabilecek korku ve şiddetle ilgili davranışlar kaldırılmalıdır.