Kulis: Güvenlik Soruşturması paketten niye çıkarıldı, AKP’liler neye takıldı?

Hülya Karabağlı - Medyafaresi.com Kulis Haber

TBMM Genel Kurulu’nun dünkü oturumunda Torba Kanun Teklifinin güvenlik soruşturmalarına ilişkin maddeleri AKP’nin verdiği önergeyle metinden çıkarıldı.

Plan ve Bütçe Komisyonu görüşmelerinde muhalefet partilerinin Anayasa Mahkemesi’nin (AYM)  iptal kararına, Anayasa aykırılık uyarılarına rağmen geri adım atmayan AKP’nin son dakika hamlesinde parti içinden yükselen itirazların etkili olduğu belirtiliyor.

Kulislerde, güvenlik soruşturmasında aranan ‘devlete sadakat’ ibaresinin parti içinde rahatsızlık yarattığı ve çoğu vekilin ‘devlete sadakatin ölçüsü ne’ diyerek karşı çıktığı ifade edildi.

Söz konusu düzenleme de, “Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasıyla elde edilen veriler kişisel veri niteliğinde” olduğuna işaret eden Anayasa Mahkemesi (AYM)  kararına rağmen kapsamın  genişletildiği yorumlarının da bu maddelerin teklif metninden çıkarılmasına  gerekçe oluşturduğu da belirtildi.

Düzenleme yeni yılda gelecek ama nasıl?

AKP, Genel Kurul’da güvenlik soruşturmasına ilişkin üç maddenin yeniden değerlendirileceği gerekçesiyle torbadan düşürürken yinelenecek teklifin nasıl geleceği de merak konusu. Kulislerde, yeni yıldan sonra gelmesi beklenen teklifin aynı konuyla ilgili diğer değişikliklerle birlikte tek başına bir kanun olarak gelebileceği belirtiliyor. İkinci Yargı Paketi içinde yer alabileceği de görüşler arasında.

Güvenlik soruşturması ne getiriyor?

TBMM Genel Kurulu’nda, ‘ Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifinde’ yer alan "İlk defa veya yeniden kamu hizmeti ve görevlerine atanacaklar hakkında yapılacak güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması hükümlerinin yeniden düzenlenmesine ilişkin" maddeler dün metinden çıkarıldı.

AKP’nin kabul edilen değişiklik önergesiyle, Devlet Memurları Kanunu kapsamında memuriyete atanacaklara güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması yapılması şartı ile buna ilişkin usul ve esasların yeniden düzenleyen üç madde teklif metninden çıkarıldı. Çıkarılan maddelerin  içerikleri şöyle:

"İlk defa veya yeniden kamu hizmeti ve görevlerine atanacak ve haklarında güvenlik soruşturması veya arşiv araştırması yapılacak kişilerin, Anayasa'ya ve devlete sadakat ve bağlılık, terör örgütleriyle eylem birliği içerisinde olmamak, bu örgütlere yardım etmemek, kamu imkan ve kaynaklarını bu örgütleri desteklemeye yönelik kullanmamak ya da kullandırmamak, bu örgütlerin propagandasını yapmamak ilke ve kuralları; kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığı, kolluk kuvvetleri ve istihbarat birimlerinde ilişiği bulunup bulunmadığı ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığı yönlerinden kamu hizmet ve görevlerine uygunluğunun değerlendirilmesini sağlayacak veri Değerlendirme Komisyonuna iletilecek.

Güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması, Milli İstihbarat Teşkilatı Başkanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve mahalli mülki idare amirlikleri tarafından yapılacak."

Ne olmuştu:

Anayasa Mahkemesi (AYM) CHP’nin başvurusu üzerine, yurttaşların güvenlik soruşturmasından ötürü işe başlayamamasıyla ilgili güvenlik soruşturmasını maddesini de içeren ve Şubat 2018’de Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 7070 sayılı Olağanüstü Hal Kapsamında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkındaki Kanun’un altı maddesini iptal eden kararı vermişti.

Güvenlik soruşturmasının yapılmasının gerekliliğini kabul edilmiş olmakla birlikte, Anayasa'nın 20. maddesinin birinci fıkrasında, herkesin özel hayatına ve aile hayatına saygı gösterilmesini isteme hakkına sahip olduğu, özel hayatın ve aile hayatının gizliliğine dokunulamayacağı belirtilmişti.

Kararda “Anayasa'nın 128. maddesinin ikinci fıkrasında ‘Memurların ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri, atanmaları, görev ve yetkileri, hakları ve yükümlülükleri, aylık ve ödenekleri ve diğer özlük işleri kanunla düzenlenir. Ancak, mali ve sosyal haklara ilişkin toplu sözleşme hükümleri saklıdır’ hükmüne yer verilerek memurlar ve diğer kamu görevlilerinin nitelikleri ve atanmalarına ilişkin hususların kanunla düzenleneceği belirtilmiştir.

Kanuni düzenleme ilkesi, düzenlenen alanda temel ilkelerin kanunla konulmasını ve çerçevenin kanunla çizilmesini ifade etmektedir. Bu ilke uyarınca, kamu görevlilerinin nitelikleri ve atanmalarına ilişkin kuralların kanunda gösterilmesi, kuralın açık, anlaşılır ve sınırlarının belli olması gerekmektedir” demiş ve devamında “güvenlik soruşturması ve arşiv araştırmasıyla elde edilen veriler kişisel veri niteliğindedir. Kuralla güvenlik soruşturması ve arşiv araştırması kapsamında, kamu mercileri tarafından özel yaşamı ile ilgili sorular sorulması da dâhil olmak üzere, bir bireyin özel hayatı, iş ve sosyal yaşamıyla ilgili bilgilerinin alınması, kaydedilmesi ve kullanılması özel hayata saygı hakkına sınırlama niteliğindedir” denilmişti.

AKP yeniden düzenleyerek getirmişti

Genel Kurul’da torbadan çıkarılan maddeler Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı doğrultusunda güvenlik soruşturmasını yeniden düzenliyordu.

İlk defa veya yeniden kamu hizmeti ve görevlerine atanacaklar hakkında da güvenlik soruşturması veya arşiv araştırması yapılması, bu kişilerle ilgili anayasaya ve devlete sadakat ve bağlılık, terör örgütleriyle eylem birliği içerisinde olmamak, bu örgütlere yardım etmemek, kamu imkân ve kaynaklarını bu örgütleri desteklemeye yönelik kullanmamak ya da kullandırmamak, bu örgütlerin propagandasını yapmamak, ilke ve kurallarıyla kolluk kuvvetleri tarafından halen aranıp aranmadığı, kolluk kuvvetleri ve istihbarat birimlerinde ilişiği bulunup bulunmadığı ve hakkında herhangi bir tahdit olup olmadığı yönlerinden haklarında değerlendirme komisyonlarında toplanacak verilerin esas alınması öngörülmüştü.

CHP, HDP teklife koydukları muhalefet şerhinde, söz konusu maddelerin Anayasa ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’ne aykırı olduğu, güvenlik soruşturması ve arşiv taramasıyla ilgili maddelerin oldukça muğlak, hukuk dışı, idareye sübjektif karar verebilmesine neden olacak düzenlemeleri içerdiğine dikkat çekilmişti.

Hülya Karabağlı - Medyafaresi.com Kulis Haber