Türk sineması yasta! Memduh Ün'ü kaybettik
TÜRK Sineması'nın kilometre taşlarından, yönetmen Memduh Ün Bodrum'da 95 yaşında hayata gözlerini yumdu.
Geçtiğimiz yıl 11 Kasım'dan buyana Bodrum'da Acıbadem Hastanesi yoğun bakım servisinde kalan Memduh Ün, bu sabah saat 10.15 sıralarında hayatını kaybetti. Hayat Arkadaşı Fatma Girik'in hemen hastaneye koştuğu, büyük üzüntü yaşadığı öğrenildi.
Memduh Ün Kimdir?
14 Mart 1920’de İstanbul’da dünyaya geldi. Türkiye’nin tarihi sınavı olan Kurtuluş Savaşı yıllarında çocukluğu geçen Ün, bu zorlu dönemde mücadele dolu günler geçirdi. Vefa Lisesi’nde öğrenim görürken ailesine yardım etmek zorunda olduğu için birçok farklı işte çalışmak zorunda kalmıştı. Ün, maddi yetersizlikler nedeniyle üniversite hayaline veda etmek üzereyken, fakülte yurdu tarafından kabul edilince tıp eğitimine başladı. Ancak futbola olan düşkünlüğüyle tanınan Ün, dersleriyle yeterince ilgilenmiyordu. Durum böyle olunca tıp fakültesindeki eğitimini üçüncü sınıfta 1943 yılında noktalayan Ün, profesyonel olarak futbol oynamaya başlamıştı. Beşiktaş forması giyiyordu ve takımının şampiyonluk kazanmasında büyük rolü olmuştu.
Beşiktaş’ın 1940-41 sezonu şampiyon bitiren kadroda futbolcu olarak görev yapan Memduh Ün futboldan koptuktan sonra Turhan Ün takma adıyla 1947’de sinemada oyuncu olarak yer aldı, 1951’de Arşavir Alyanak’la birlikte Yakut Film adlı bir şirket kurdu. Yönetmenlik deneyimini geliştirince bu kez kendi adına Uğur Film adında bir şirket kurarak çalışmalarını sürdürdü. Oyunculuk, yönetmenlik ve yapımcılığın yanı sıra, film senaryoları da yazdı. Ayrıca bir filmin müziğini, iki filmin de kurgusunu yapmıştır.
1946 yılında Adana’da yedek subay olarak yaptığı askerlik döneminden sonra İstanbul’a döndüğü 1947 senesinde elektrik idaresinde memur olarak çalışmaya başladı. Türkiye’deki sinema sektörü, finansal koşullar nedeniyle pek parlak durumda değildi. Senede 10 filmin ancak çekilebildiği bu dönemde, Hürrem Erman’ın Damga isimli filminde oynamak üzere bir aktör aranıyordu. Şehir tiyatrolarındaki aktörler oldukça yüksek ücretler talep ettikleri için bu rol, jön tipine uygunluğu sebebiyle Memduh Ün’e verildi. Oyuncu olarak sinemaya adım attığında memur olduğu için Turhan Ün takma adını kullanan Ün, prodüktörlük yapıyor ve senaryo yazıyordu. 1951 yılında Arşavir Alyanak’la birlikte Yakut Film Şirketi’ni kuran Ün, 1955’te ilk filmi için kamera arkasındaydı: Yetim Yavrular. Muhterem Nur ve Eşref Kolçak gibi dönemin önemli isimleriyle çalıştığı bu filmiyle adından söz ettiren Ün, 60’lı yıllara kadar birçok başarılı yapıma imza attı. Melodram ve polisiye türünde Türk sinemasının en iyi örneklerini veren yönetmen, en verimli yıllarını yaşıyordu. O dönem yaptığı filmlerle birçok yönetmene ilham vermişti ve sinemanın gelişimi için oldukça önemli bir isim olmuştu.
Aktör olarak adım attığı sinema kariyeri, yönetmenliğini yaptığı birçok başarılı yapımla devam etmiştir. Geniş filmografisinde Üç Arkadaş(1958), Ateşten Damla (1960), Kırık Çanaklar (1961) ve Kaçak (1982) gibi önemli filmler bulunan Ün, 41 filmde oyuncu olarak görev almış, 75 filme yönetmen olarak imzasını atmış, 121 filmin yapımcılığını üstlenmiş ve 33 filmin senaristliğini yapmıştır. Melodram ve polisiye türünde Türk sinemasının en başarılı örneklerini vermiştir.
1960 yılında Ölüm Peşimizde isimli filmi için Fatma Girik’le çalışan Ün, aktrise aşık oldu ve ikilinin uzun soluklu birliktelikleri başladı. Bir yıl sonra ise Türk Filmleri Yarışması’nda Kırık Çanaklar isimli filmiyle En İyi Yönetmen ödülünün sahibi oldu. Başka bir ödül de 1966’da geldi. 3. Antalya Film Şenliği’nde Namusum İçin isimli filmiyle ikinci kez En İyi Yönetmen ödülünü kazandı. Ün, yönetmenlik, senaristlik ve yapımcılık dışında oyuncu olarak da birçok farklı filmde rol alıyordu. 70’li yıllarda yapımcılığa ağırlık vermeye başlayan yönetmen, deneyimli bir isim olmuştu ve Uğur ismindeki kendi film şirketiyle çalışmalarına devam ediyordu. Halit Refiğ, Feyzi Tuna, Ülkü Erakalın ve Tunç Başaran gibi önemli ustaları da yetiştirmiş olan Ün, hem çektiği filmler hem de Türk sinemasına olan katkılarıyla önemli bir kariyerin sahibi oldu.
Memduh Ün, 1990 yılında çektiği Bütün Kapılar Kapalıydı isimli filmiyle Antalya Film Festivali’nde en iyi kurgu dalında aldığı ödülle birlikte jüri özel ödülünün de sahibi oldu.
1998 yılında Antalya Film Festivali’nde yaşam boyu onur ödülünü kazanan usta yönetmen, uzunca bir süre film çekmedi. Tunç Başaran’ın Ülkü Tamer’in bir hikayesinden yola çıkarak geliştirdiği ve Sulhi Dölek’in senaryosunu yazdığı Büyülü Fener ve Sinema Bir Mucizedir filmleriyle sinemaya geri dönen yönetmen, sağlık sorunları nedeniyle filmlere devam edemedi.
Memduh Ün ,1994 yılından 2009 yılına kadar 15 yıl Mimar Sinan Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi’nde uygulamalı montaj dersleri vermiştir.
Memduh Ün, 1949’da Cahide Şen ile evlendi. Şuanda resmen onunla evlidir ve 2 çocuk sahibidir. ancak boşanmadı ve 1959 yılından beridir de Sinema Sanatçısı Fatma Girik’le birliktedir ve