Rus Oligark'ın Servetini Nasıl Gizlediği Ortaya Çıktı

BBC, Putin'in "yakın çevresinden" yaptırım uygulanan bir oligarkın servetini nasıl sakladığına dair belgelere ulaştı. Sızdırılan belgeler, İsviçreli bir dövme sanatçısının, Rus oligark Süleyman Kerimov'la bağlantılı firmalara 300 milyon dolardan fazla para transferi yapan bir şirketin sahibiymiş gibi gösterildiğini ortaya koyuyor.

Bununla birlikte 700 milyon dolarlık finansal işlemin ve lüks mülkiyetin nasıl gizlendiğini gösteriyor.

Araştırma, bankacılık sisteminin başarısızlıklarını ve Batı'nın yaptırımlarının önündeki engelleri ortaya koyuyor.

Uluslararası Araştırmacı Gazeteciler Konsorsiyumu (ICIJ) tarafından yürütülen Pandora Belgeleri Rusya projesinin altında konuyu araştıran BBC şu kanıtlara ulaştı:

2010-2015 yılları arasında Süleyman Kerimov ve en yakın iş ortaklarıyla bağlantılı 700 milyon dolarlık işlem, bankalar tarafından şüpheli olarak rapor edildi
İsviçreli muhasebeci Alexander Studhalter, Kerimov'a ait olan mülklerin sahibi olarak gösterildi
Kerimov, İngiltere'de şimdiye kadar satılan en pahalı mülklerden biri de dahil olmak üzere, Fransız Rivierası ve Londra'daki mülklerin gizli sahibiydi.
Savunma alanındaki düşünce kuruluşu RUSI'de Mali Suç ve Güvenlik Araştırmaları Merkezi Direktörü Tom Keatinge, Batılı ülkelerin yaptırım uygulamaya çalıştığı oligarkların çok sayıda paravan şirkete sahip olduğunu söylüyor ve ekliyor:

"Bu, onların Londra'nın lüks semti Belgravia'daki evlerine ya da yatlarına el koymanın ötesinde, oligarklara yönelik yaptırım uygulamanın gerçekten ne kadar zor olacağını gösteriyor."

Süleyman Kerimov, Şubat ayında Rus tankları Ukrayna'ya doğru ilerlerken Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in yanında görünen milyarderlerden biriydi.

Rusya'nın hem alt hem de üst meclislerinin bir üyesi olan Kerimov'a, "Rusya Federasyonu hükümetinin bir yetkilisi olduğu için" 2018'den beri Amerika Birleşik Devletleri (ABD) tarafından yaptırım uygulanıyor.

Sovyet dönemi ekonomisti olarak mütevazi bir kökenden gelen Kerimov, Rusya'nın en zengin ve en iyi bağlantıları olan oligarklarından biri oldu.

Sovyetler Birliği'nin çöküşünden sonra Rus bankalarındaki enerji varlıklarını ve büyük hisseleri satın alarak servetini kazandı. Büyük gaz şirketi Gazprom'a ve en büyük devlet bankası olan Sberbank'a 21 milyar dolar yatırım yaptığı bildirildi.

Kasım 2006'da, Fransa'nın güneyinde bir trafik kazasında aldığı yaralar yüzünden ölüme çok yaklaştı. Fransa'nın güneyindeki Nice kentinin Promenade des Anglais caddesinde 650 bin dolarlık bir Ferrari Enzo'yla hızlanırken alevler içinde kaldı. Aracın enkazından Kerimov'a eşlik eden kadın bir yolcu çıkarıldı.

Kerimov hakkındaki araştırmamız, uluslararası bankacılık sisteminin, bankaların şüpheli olarak tanımladığı yüz milyonlarca dolarlık işlemin arkasında kimin olduğunu tespit etmedeki başarısızlığını ortaya koyuyor.

Kerimov, ICIJ tarafından elde edilen ve Pandora Belgeleri Rusya kapsamında incelenen verilerde isimleri görünen 4 binden fazla Rus arasında yer alıyor. ICIJ ve küresel partnerleri tarafından yürütülen bu yeni araştırma, Rusya'nın Ukrayna'yı işgalinin ardından Kremlin'e yakın oligarklar ve diğer elitlerle bağlantılı gizli finansal işlemlere ışık tutmayı amaçlıyor.

Kurumsal kayıtlar, servetlerin gizli tutulması için sahte hissedarların nasıl kullanıldığını ve bankaların büyük dolar işlemlerinin arkasında kimin olduğunu tam olarak bilmediklerini gösteriyor.

Bu, hükümetlerin işgalin ardından hedefledikleri kişilerin varlıklarını tespit etme ve bunlara el koyma kabiliyeti konusunda şüphe uyandırıyor.

ABD Başkanı Joe Biden, her sene yaptığı Birliğin Durumu konuşmasında, "Haksızca kazanılmış kazançlarınızın peşinden geliyoruz" dedi. ABD, oligark varlıklarını belirlemek için büyük bir hükümetlerarası program açıkladı. Ancak Kerimov vakasının da vurguladığı gibi bu kolay olmayacak.

Uzmanlar, Batılı ülkelerin yıllardır kirli parayla mücadelede gevşek bir yaklaşım sergilediklerini ve bankalardan hesap sormadıklarını söylüyor.

Atlantik Konseyi adlı düşünce kuruluşunda ABD Hazine Bakanlığı için yaptırım danışmanlığı yapan Julia Friedlander, "Buna devam etmek istiyorlarsa çok fazla geri adım atmak zorunda kalacaklar" dedi.

Süleyman Kerimov'la ilgili önemli yeni bulgular şunlar:

FRANSA TARAFINDAN YÜRÜTÜLEN SORUŞTURMA

BBC tarafından görülen Fransız mahkemesinden gizli bir belge, Kerimov'un servetini saklamak için en yakın iş arkadaşlarından birini kullandığı suçlamasını ortaya koyuyor.

Kerimov, Kasım 2017'de vergi kaçakçılığından elde ettiği gelirleri aklama şüphesiyle Fransa'da tutuklandı. Kerimov'un 2006 ve 2010 yılları arasında Fransız Rivierası'nda bir dizi lüks mülk satın alınmasıyla ilgili aleyhine dava açıldı.

Dava, Antibler bölgesindeki lüks bir mülk olan Villa Hier'e odaklanıyordu. Villa 1988 yapımı Kirli, Çürük ve Adi filminin çekildiği mekan olarak biliniyor.

Villa, 2008 yılında İsviçreli Swiru Holding adlı bir şirkete 35 milyon euro karşılığında satılmıştı ancak soruşturmayı yürüten yetkililer 127 milyon euroluk gerçek satın alma fiyatı üzerinden vergi kaçırıldığını gösteren gizli ödemeler tespit etti.

Dava sürecinde İsviçreli muhasebeci ve iş insanı Alexander Studhalter de tutuklandı. Studhalter'in Swiru Holding'in ve davaya konu olan dört villanın sahibi olduğu iddia ediliyordu ancak Fransız yetkililer, bu varlıkların asıl mülkiyetinin Rus oligarkta olduğundan şüpheleniyordu.

Studhalter'in mülklerin Kerimov ile bağlantısını gizlemek için kullanıldığı düşünülüyordu ancak her ikisine karşı açılan ceza davaları durduruldu ve haklarındaki iddianameler bir Fransız temyiz mahkemesi tarafından iptal edildi.

Swiru Holding 2020'de vergi kaçırma suçlamasını kabul etti ve 1,4 milyon euro para cezasına çarptırıldı. Davanın kapanması için 10,3 milyon euro daha ödemeye mahkum edildi.

Kerimov'un avukatı, Fransız mahkemelerinin "Süleyman Kerimov'un kara para aklama operasyonları yürüttüğü suçlamalarını resmen reddettiğini" belirten bir açıklama yaptı.

Studhalter, "Rus dostu için asla paravan olmadığını" iddia ediyor.

Ancak Fransız mahkemesinden sızdırılan BBC'nin gördüğü belgeler bu iddianın yanlış olduğunu ortaya koyuyor.

Haziran 2018'de yapılan gizli bir duruşmada yargıçlar, "villaların etkin ve tek sahibinin Kerimov ve ailesi" olduğunu gösteren kanıtlar ortaya koydu.

Kanıtlar arasında Kerimov ve yeğeninin Swiru Holding'in gerçek sahipleri olduğunu gösteren üç bankadan alınmış kayıtlar vardı. Bunlar, Studhalter, Kerimov ve yeğeni Nariman Gadzhiev tarafından imzalanmıştı.

Mahkeme kayıtlarına göre Studhalter, "banka tarafından tutulan ve Süleyman Kerimov veya Nariman Gadzhiev tarafından imzalanan belgelerin sahte olduğunu" iddia etti.

BBC ve ICIJ partnerlerinin sorularına yanıt veren Studhalter, aynı banka çalışanı tarafından iki ayrı bankada sahte belgeler düzenlendiğini iddia etti ancak bunun nedenini bilmediğini söyledi.

Studhalter ayrıca: "İsviçre Federal Vergi İdaresi ve Fransa'daki bir mahkeme tarafından onaylandığı üzere, 2019 yılında şirketi satana kadar Swiru Holding'in tek sahibiydim." dedi

Kerimov'un Fransız avukatları da, "Yıllarca süren soruşturmanın ardından müvekkillerinin herhangi bir cezaya çarptırılmadığını" söyledi.

Studhalter, Fransa'daki dört villanın da satıldığını söyledi. Fransa'daki resmi kayıtlar, mülklerin sahibi olan şirketlerin gerçek sahibinin Kerimov'un kızı olduğunu gösteriyor.

LONDRA'DAKİ MÜLKLER

Fransa, Kerimov'un Swiru Holding'i gizli finansal işlemler düzenlemek için kullandığı tek ülke değildi.

BBC'nin araştırması, Rus milyarderin bir yandan Fransa'nın güneyinde mülk satın alırken bir yandan da Londra'da gizli bir mülk imparatorluğu inşa ettiğini ortaya çıkardı.

One Cornwall Terrace, Londra'daki Regent's Park'a bakan sıralı evlerin sonunda dört katlı lüks bir konak. Konağın gösterişli bir avluya çıkan büyük bir çift merdiveni ve yarım dönümlük, peyzaj düzenlemesi yapılmış bir alanla bağlantısı var.

Konak, 2013'te 80 milyon sterlinlik fiyatıyla İngiltere'de satılan en pahalı mülklerden biri olarak manşetlere çıkmıştı.

Geçen yıl Ekim ayında sızdırılan Pandora Belgeleri'nde bu konağın Katar Kraliyet Ailesi tarafından satın alınan yan yana iki mülkten biri olduğu tespit edilmişti.

Ancak belgeler, konağın 2005 yılında Swiru Holding'e ait bir offshore şirket tarafından 21 milyon sterline satın alındığını gösteriyor. Fransa'daki banka belgeleri Holding'in Kerimov'a ait olduğunu gösteriyordu.

Kerimov'un sahibi olduğu Rusya'nın en büyük altın üreticisi Polyus Gold, 2007 yılında Londra Borsası'nda halka açıldı. Bunun ardından One Cornwall Terrace oldukça cömert bir bütçeyle restore edildi.

2008-2013 yılları arasında yürütülen restorasyon çalışmaları, Londra'daki mimarlar, iç mimarlar ve bahçıvanlar için ikramiye gibiydi.

Projede çalışan mimarlara göre tadilat 30 milyon sterline mal oldu ve "bodrum katına son teknoloji bir yüzme havuzu ve spa eklenmesi" planlanıyordu. Bahçe tadilatı ise "İtalya'nın Lucca kentindeki Piazza dell'Anfiteatro'dan ilham alınarak yapıldı."

"Özel bir Rus müşteri" olarak atıfta bulunulan Kerimov'un mülkle bağlantısı, offshore hesaplarla gizlendi.

300 MİLYON DOLARLIK TRANSFER

Kerimov emlak piyasasının dışında da aktifti.

Pandora Belgeleri'ne göre Swiru Holding, oligarkla bağlantılı yüz milyonlarca dolarlık para transferinin yapıldığı şirketler ağının merkezinde yer alıyor.

Sızdırılan şirket kayıtlarından birine göre, aslen bir başkasını temsil eden bir hissedar, 300 milyon dolarlık para transferi işleminin parçası olan bir şirketin gerçek sahibiymiş gibi gösteriliyor.

Swiru Holding ile bağlantılı isimlerden Renato Coppo, İsviçre'nin manzaralarıyla ünlü Luzern kentinde bir dövme sanatçısı.

"Asya sanatı" hayranı olan Coppo'nun "dövme alanında uzun yıllara dayanan profesyonel deneyimi" var. Stüdyosu, muhasebeci ve iş insanı Alexander Studhalter'in ofisiyle aynı şehirde.

Biri Studhalter tarafından imzalanmış olan 2016 tarihli belgelere göre Coppo, İngiliz Virgin Adaları'nda kayıtlı ancak İsviçre'de Swiru Holding tarafından yönetilen bir şirket olan Fletcher Ventures'ın gerçek sahibiydi.

Dövme sanatçısının şirketi Fletcher Ventures büyük finansal işlemlerde yer aldı. 2013 yılında şirket, LT Trading Ltd. adlı bir firmaya 100 milyon dolar transfer etti.

Bu, ABD merkezli BNY Mellon bankasına uyarı sinyalleri gönderen Fletcher Ventures işlemlerinden biriydi.

Banka bunun üzerine ABD Hazinesi'ne kurumla ilgili şüpheli işlem raporu sundu. Raporda Fletcher Ventures'ın izi İsviçre'ye kadar takip ediliyordu. Ancak Renato Coppo'nun kimliği tespit edilemedi ve banka, paranın tam olarak nereye gittiğini belirleyemedi.

Banka tarafından yürütülen "internet araştırması" LT Trading'in İngiltere'de kayıtlı adresini buldu. Banka yetkilileri, İngiliz şirketinin "meyve ve sebze satışında" uzmanlaştığını kaydetti. Kayıt "şüpheliydi" çünkü "LT Trading Limited'in sözde iş koluyla tutarsız görünüyordu."

Banka aslında aynı adı taşıyan bir başka ülkedeki firmayı tespit etmişti. Pandora Belgelerinden sızdırılanlara göre LT Trading'in aynı adlı İngiliz meyve ve sebze şirketiyle hiçbir bağlantısı yoktu.

LT Trading'in şirket kayıtlarında adı geçen gerçek sahibi, Kerimov'un yeğeni Nariman Gadzhiev'di. Fletcher Ventures gibi bu şirket de İsviçre'de Swiru Holding tarafından yönetiliyordu.

2010-2015 yılları arasında, ABD makamlarına şüpheli olarak bildirilen ve banka yetkililerinin Rus oligarkıyla bağlantısını tespit edemediği banka transferlerinin tutarı yaklaşık 700 milyon dolardı.

Dosyalar, 2020'deki FinCEN belgeleri araştırmasında ICIJ'in ele geçirdiği gizli raporların ön belleğinde bulundu.

Sızan kayıtlar Fletcher Ventures'ın 2013 yılında Kerimov'a ait bir yatırım şirketiyle bağlantısı olan Moskova'daki LLC Gilia'ya 202 milyon dolar gönderdiğini gösteriyor. Banka yetkilileri, Rus firmasının arkasında kimin olduğunu belirleyemedi.

BNY Mellon, gizli istihbarat başvuruları hakkında yorum yapmanın yasak olduğunu ancak ilgili yasa ve yönetmeliklere tam olarak uyulduğunu söyledi.

Dövme sanatçısı Coppo, geçen yıl Fletcher Ventures ve şirketinin multi-milyon dolarlık işlemleri hakkındaki kendisine yöneltilen soruları yanıtlamayı reddetmişti. Coppe, BBC ve ICIJ ile çalışan gazetecileri Studhalter'a yönlendirdi.

Fletcher Ventures'ın gerçek sahibinin Coppo olduğunu belirten bir belge imzalamasına rağmen Studhalter, bunu yanlışlıkla imzaladığını ve gerçek sahibin Coppo değil kendisinin olduğunu gösteren başka kayıtlar olduğunu söyledi.

Coppo sorularımıza yanıt vermedi.

Studhalter, Fletcher Ventures dışındaki başka şirketlerle ilgili belgelere de itiraz etti.

Sızdırılan bir belge, Fren Global Corp adlı şirketin Polyus Gold'da hisse sahibi olan Kerimov ve ailesiyle bağlantılı bir şirkete yaklaşık 3 milyar dolar değerinde kredi verdiğini gösteriyor.

Studhalter tarafından imzalanan belgelere göre kendisi Fren Global Corp'un gerçek sahibiydi. Ancak Studhalter, 2014 yılında Fren Global Corp'u Kerimov'un yeğeni Nariman Gadzhiev'e "herhangi bir varlığı olmayan paravan bir şirket olarak" sattığını söylüyor.

Studhalter, kendisine gösterilen belgedeki imzasına "bozulmuş elektronik imza" diyerek onu tanımadığı söyledi.

Swiru Holding'e atfedilen ve Kerimov'a ait olduğuna inanılan diğer varlıklar arasında özel yapım bir Boeing 737 ve son değerlemesi 150 milyon dolar olan bir süper yat yer alıyor. Studhalter bunların gerçek sahibinin Kerimov'un değil kendisinin olduğunu söylüyor.

Kerimov, Fransız soruşturması dışında yorum taleplerine yanıt vermedi. Gadzhiev, BBC tarafından kendisine gönderilen mektuba yanıt vermedi.

SON GELİŞMELER

8 Nisan'da AB, Polyus Gold'un yönetim kurulu üyeliğinden ayrılan Kerimov'un oğlu Said Kerimov'a yaptırım uyguladı.

Kızının Fransız villalarına sahip olduğunun ortaya çıkması, mülkleri Fransa'daki yaptırımların hedefi haline getirebilir.

Studhalter'in resmen suçlandığı davalardan sorumlu olan Nice'teki Fransız savcı, geçen hafta yaptığı bir açıklamada, "prosedürlerin devam ettiği gerçeğine" dikkatimizi çekti. Başka bir deyişle, dava hala devam ediyor.

Bu haber, Will Dahlgreen ve Anthony Reuben'in katkılarıyla hazırlandı.