Seçime bir kala Amerika: Başkanlık yarışında son durum

Ayşın Savatlı / New York / Medyafaresi.com

3 Kasım ABD başkanlık seçimlerine saatler kala Amerika’da toplam 93 milyondan fazla seçmen Trump ve Biden arasındaki tercihlerini yaptılar. Oyların yaklaşık 59 buçuk milyonu posta yoluyla, 34 milyonu ise erken oy verme yöntemiyle kullanıldı.

Ulaşılan bu oran oran 2016 başkanlık seçimlerinde kullanılan toplam oyun yaklaşık üçte ikisi ediyor. 2020 seçimlerinde toplan 150 milyona yakın Amerikan vatandaşının oy kullanması bekleniyor. Bu rakama ulaşılması halinde seçimlere katılım rekoru kırılmış olacak.

Amerika’da adaylar Joe Biden ile Donald Trump oy toplama çalışmalarına son hızla devam ediyorlar. Adaylar, salıncak eyalet adı verilen, seçimi sonuçlarını belirleyici eyaletlere yoğunlaşarak, son mitinglerini bu bölgelerde gerçekleştiriyorlar. 1 Kasım Pazar günü Donald Trump Iowa, Michigan, Kuzey Carolina, Georgia ve Florida olmak üzere beş ayrı eyalette mitingler düzenledi. Joe Biden ise Pennyslvania ile Ohio’daydı.

Donald Trump’ın, gece yarısı gerçekleştirdiği 29 delegeye sahip Florida eyaletine bağlı Miami-Dade ilçesindeki mitinginde Florida eyaletinin koronavirüs önlemleri kapsamında uyguladığı gece 11.00 itibariyle başlayan sokağa çıkma yasağı ile ilgili kural ihlal edildi. Trump, bu mitinginde Amerika’nın koronavirüs konusunda en güvendiği isim olan Dr. Fauci ile yollarının seçim sonrası ayrılabileceğini söyledi.

Trump, taraftarlarına, Golan Tepeleri’nde İsrail hakimiyetini kabul ettiğini, ABD İsrail Büyükelçiliği’ni Kudüs’e taşıdığını, İran Generali Kasım Süleymani’nin öldürülmesinde bizzat emri verenin kendi olduğunu gibi konulardan bahsetti.

Joe Biden, aynı zamanda doğduğu eyalet olan Pennsylvania’daydı. Başkan yardımcısı adayı Kamala Harris ile hedef kitlelerini daha çok siyahi seçmenler oluşturuyordu. Pennsylvania 20 delege sayısıyla, Florida ile birlikte seçimin kaderini belirleyecek en önemli eyaletlerden biri olarak görülüyor.

Biden da Trump da Pennsylvania’yı kendi kazanç hanelerine yazdırmak için çabalıyorlar. 2016 seçimlerinde, rakibi Hillary Clinton karşısında Trump 44 bin oy ile Pennsylvania’yı kazanmıştı. Trump, 1988 yılından beri eyaleti kazanan ilk cumhuriyetçi başkan adayı olmuştu.

Biden’ın Pazartesi günkü adresi Ohio eyaleti olacak. 2016 seçimlerinde Ohio’yu Trump 8 puan farkla kazanmıştı. 1964 yılından bu güne Ohio’yu kazananın ABD başkanlık seçimini kazandığı düşünüldüğünde, eyaletin simgesel ve istatistiksel önemi de anlaşılacaktır.

Son anket sonuçlarının neredeyse tamamında Biden, ABD genelinde yaklaşık 8.5 puan Trump’ın önünde görünüyor. Salıncak eyaletlerde, (+&-3 puan hata marjıyla) Biden Pennsylvania’da 6, Arizona’da 6, Wisconsin’da 11 puan önde bulunuyor. Florida’da ise rakipler başa baş görünüyor. Anket şirketlerinden biri ise Trump’ın şansının daha fazla olduğunu söylüyor.

Des Moines Register/Selzer isimli Iowa merkezli anket şirketine göre Iowa’da 2 puan önde olan Trump, ABD genelinde de yaklaşık 7 puan önde görünüyor. 2016 başkanlık seçimlerinde, anket sonuçları yanıltıcı olduğu için bu seçimde de anketlere ihtiyatlı yaklaşılıyor.

Donald Trump birkaç hafta önce, seçimleri kaybetmesi halinde, sonuçlara güven duymayacağından bahisle, seçim sonuçlarını kabul etmeyeceği ve dolayısıyla barışçıl bir başkanlık yetki devrinin gerçekleşmeyebileceğine dair ifadeler kullanmıştı. Trump’ın bu tarz yaklaşımları seçim sonuçlarını manipüle edeceğine dair düşünceler doğuruyor. Özellikle erken kullanılan oyların veya posta ile gönderilen oyların sayımı tamamlanıp seçim sonuçları kesinleşmeden, kendi başkanlığını yasal olmayacak şekilde ilan etmesinden çekiniliyor.

Posta yolu ile kullanılan oyların 3 Kasım seçim gününün ardından 3 gün daha seçim kurullarına ulaşması için beklenmesi gerekiyor. Trump’ın, daha çok demokrat seçmenler tarafından tercih edilen oy verme usulü olan posta yoluyla kullanılan oyları sayıma katmamak için seçimin erken bitirilmesine uğraşacağı tahmin ediliyor.

Böylesi bir olasılık, ABD genelinde, 3 Kasım sonrası için kaos ortamı yaşanacağına dair endişelere neden oluyor. Böyle bir senaryoya hazırlanan bazı markalar, özellikle büyük şehirlerde protesto ve yağma olaylarına karşı tedbir olarak vitrinlerini suntalarla kapatmaya başladılar. Bu manzaralar, haziran ayında yaşanan yağma zamanlarını anımsatıyor.

Biden, seçim günü sandık güvenliğinin sağlanması için partililerine, sandık gözetmenliği yapılması çağrısında bulunuyor.

Geçtiğimiz gün, Teksas’ta Biden’ın seçim otobüsünün önünü kapatan ve etrafını çevreleyen Trump destekçileri ile ilgili FBI soruşturma başlatıldığını açıkladı.

Kısaca Amerikan Başkanlık Seçim Sistemi

ABD başkanlık sistemi “electoral college” yani “delege sistemi” esasına dayanıyor. Her eyalet, genellikle nüfusuna orantılı şekilde nihai görevi başkanı seçmek olan seçiciler kurulu üyelerini, delegelerini belirliyor. Toplam 538 üyesi olan seçici kurulun en az 270 üyesini kazanan aday başkanlık seçimini kazanmış oluyor. ABD’de adayların ülke genelinde aldıkları oyların toplamı başkanın belirlenmesinde önemli olmuyor.

Seçici kuruldaki delege sayısında üstünlüğü elde etmek kazananı belirliyor. Bir eyalette tek bir oy farkla bile önde olan aday, o eyaletin bütün delegelerini kazanmış sayılıyor. Buna “winner takes all”, “kazanan hepsini alır” deniyor.

ABD’de delege sistemi yerine, en çok oyu alan adayın başkan seçildiği, Türkiye’de olduğu gibi bir başkanlık seçimi geçerli olsaydı, örneğin 1992’den beri yaşanan 7 seçimin sadece birini Cumhuriyetçiler kazanabilecekti. 2016’da ABD genelinde 3 milyondan çok oy fazlası olan Hillary Clinton, Donald Trump yerine başkan olabilecekti.

2020 itibariyle Amerikalıların %31’i kendini demokrat, %25’i ise cumhuriyetçi olarak nitelendiriyor. Geri kalan kısım ise tercihlerini zaman zaman değiştiriyor ve seçim sonuçlarını belirleyen eçimin sonuçlarını “swing state” adı verilen “salıncak eyaletler” belirliyor. Bu eyaletler rengi belli olmayan eyaletler, kimi zaman demokratları kimi zaman cumhuriyetçileri seçiyorlar. O nedenle adaylar seçim dönemlerinde bu eyaletlere zaman ayırıyor ve buralarda mitingler düzenleyip, oy kazanmaya çalışıyorlar. Bu eyaletlerin en önemlileri olarak Florida, Pennsylvania, Ohio, Michigan, North Carolina, Minnesota, Iowa sayılıyor.

Medyafaresi.com