Tarihin İlk Transeksüel Bireyi: Einar Wegener’ın Lili Elbe’ye Dönüşümü

Cinsiyet normları ve cinsellikle günümüzde hala tabu olarak yerini koruyor. Hatta bu konuda yeterli bilgisi olmayanlar bu durumu hastalık olarak görmeye devam ediyor. Transeksüellik aslında tarih boyunca var olan bir kavram olarak karşımıza çıkıyor. Ancak şu anda bile üzerine rahatça konuşulması mümkün olmayan bir konu haline gelen kavramın ilk görüldüğü zamana sizleri geri götürüyoruz. Tarihin ilk transeksüel bireyi olan Einar Wegener (Lili Elbe)’in zorlu hayatını sizler için araştırdık.

Lili Elbe” adıyla tanınan tarihteki ilk transeksüel birey “Einar Magnus Andreas Wegener” ismiyle 28 Aralık 1882’de Danimarka Vejle’de dünyaya geldi. Çocukluk hayali bir ressam olmak olan Wegener, Kopehang Sanat Okulu’nda eğitim aldı. Hatta sonrasında eşi olan Gerda Gottlieb ile bu okuldaki eğitim hayatı sırasında tanıştı. Einar Wegener henüz cinsiyet değiştirmemişken 1904 yılında Gerda Gottlieb ile evlendi. Bu evlilik sırasında Wegener 22, Gottlieb ise henüz 19 yaşındaydı.

Gerda Gottlieb de eşi gibi ressamdı. Ancak Wegener’e göre resimde daha başarılıydı. Zamanla Art Deco sanat akımının önde gelen sanatçılarından biri haline geldi. Gerda Gottlieb, Charlottenborg Sanat Galerisi’nde resimlerini sergileme imkanı dahi yakaladı. Hatta bu sergi ona Politiken gazetesinden illüstrasyon ödülü getirdi. Bu ödül, Gerda Gottlieb’in dünyaca ün kazanmış moda dergilerinin dikkatini çekmesini sağladı. Gottlieb, zamanla Art Deco akımının lider sanatçılarından biri haline geldi.

Bir gün Gerda Gottlieb, bir portre çizimi için bir kadın modele ihtiyaç duydu. Fakat Gerda’nın çizim için anlaştığı model işi bıraktı ve o gün çalışmaya gelmedi. Her şey Wegener için o gün başladı. Çünkü model gelmeyince Gerda Gottlieb, model olarak eşi Einar Wegener’i kullandı. Ondan kadın kıyafetleri giymesini istedi. Hatta daha sonra, Gerda Gottlieb’in eşi Einar Wegener’i model alarak çizdiği badem gözlü kadın tasviri büyük beğeni kazandı. Herkes bu kadının kim olduğunu merak etti. Çift ise bu kadının “Lili” olduğunu söyledi. Kadın kıyafetleri içerisinde poz veren Einar Wegener ile eşi Gerda Gottlieb zamanla “Lili” konusunu aralarında espri malzemesi haline getirdi. Wegener aslında içinde bir yerde kadın olduğunu biliyordu ancak bunu eşine söyleme konusunda büyük bir tedirgin yaşıyordu.

1913 yılında Gerda’nın portrelerindeki güzel kadının Einar olduğu gerçeğini herkes öğrenir. Maalesef bu olay, Danimarka’da büyük tepkiler ile karşılaşır.Bu yüzden çift, Paris’e taşınmak zorunda kalır. Çünkü Paris’te Einar daha rahat bir hayat sürecektir. Hatta Einar, Paris’te kadın kıyafetleriyle dışarı çıkabilecek kadar özgürdür. Öte yandan çiftin yakınları ilişkilerini bilir ancak yabancılar Lili Elbe isimli kadının kılık değiştirmiş eşi Einar Wegener değil de, Gerda’nın kız kardeşi olduğunu zanneder.

Einar, sonunda 1930 yılında cinsiyet değiştirmek için ilk ameliyatını olur ve testislerini aldırır. Böylece, tarihin ilk transeksüeli olur. Bu yüzden çiftin evliliği de geçersiz hale gelir. Gerda ise bir İtalyan diplomatla evlenerek Fas’a yerleşir. Lili ilk ameliyatında sonra tamamen kadın bedenine geçmek için yeniden operasyon geçirir. Fakat operasyon başarısız olur. Çünkü Lili’nin bedeni yumurtalıkları kabul etmez. Hatta doktorlar, yumurtalıkları Lili’nin bedeninden almaya çalışırken onun aslında interseksüel olduğunu fark ederler.Lili Elbe, doktorlardan bu haberi alır almaz çocuk sahibi olmak için rahim nakli ameliyatı olmak ister. Fakat bu riskli ameliyat Lili Elbe’nin ölümüyle sonuçlanır.

Tarihin ilk transeksüeli Lili Elbe’nin (Einar Wegener) hayatı, bir kitaba konu oldu. Hatta 2015’te kitabın film versiyonu sinemada izleyici ile buluştu. Filme konu olan kitabın adı “Danimarkalı Kız” idi. Kitabı 2000 yılında David Ebershoff yayımlamıştı. Kitabın 2015 yılında aynı adla dram türündeki “Danish Girl” (Danimarkalı Kız) filmine uyarlaması gerçekleşti. Film, Einar Wegener’in eşi Gerda Gottlieb rolüne hayat veren oyuncu Alicia Vikander’a “en iyi yardımcı kadın oyuncu” dalında Oscar Ödülü getirmişti.