At yarışı kumar değil mi sorusuna Varlık Fonu’ndan ilginç yanıt

Hülya Karabağlı / Medyafaresi.com Özel haber

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda Türkiye Varlık Fonu (TVF) Yönetim Aş Genel Müdürü Zafer Sönmez, “Bir kamu şirketi kumarı büyütmeyi hedefleyemez” eleştirisinde bulunan HDP’li Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan’a “At yarışlarında kaç kişi çalışıyor sayın milletvekilim, biliyor musunuz? Bugün, haralarda 75 bin kişi çalışıyor. Bakın, bunlar da genelde doğu kökenli vatandaşlarımız, aileleriyle beraber en az 500 bin kişilik bir nüfustan bahsediyoruz” yanıtı verdi.

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nun dünkü toplantısında Türkiye Varlık Fonu Yönetimi Anonim Şirketi ile Türkiye Varlık Fonunun 2018 Yılı Mali Tabloları ve Faaliyetleri ile ilgili Denetim Raporlarının Sunulduğuna Dair Cumhurbaşkanlığı Tezkeresi görüşüldü. Komisyonda sunum yapan Türkiye Varlık Fonu (TVF) Yönetimi AŞ Genel Müdürü Zafer Sönmez, dünyadaki varlık fonlarının değerinin 8 trilyon dolar civarında, 2018 konsolide denetimine göre TVF'nin sermaye toplamının ise yaklaşık 33 milyar dolar olduğunu bildirdi.

Sönmez, “Bir kamu şirketi kumarı büyütmeyi hedefleyemez” sözleriyle eleştiren HDP’li Diyarbakır Milletvekili Garo Paylan’a, “At yarışlarında kaç kişi çalışıyor Sayın milletvekilim, biliyor musunuz? Bugün, haralarda 75 bin kişi çalışıyor. Bakın, bunlar da genelde doğu kökenli vatandaşlarımız, aileleriyle beraber en az 500 bin kişilik bir nüfustan bahsediyoruz” yanıtı verdi.

GARO PAYLAN (Diyarbakır): Kamu adına davranan, davranması gereken ve kamu varlıklarını kullanan kuruluşlar sosyal boyutu asla es geçmemelildir, adı AŞ bile olsa. Kamusal fayda boyutunu asla es geçmemelidir, demokrasi meselesini asla es geçmemelidir Zafer Bey.

Şöyle ki, düşünün ki siz mesela nelerden bahsettiniz? Dediniz ki “Adana Ceyhan’a petrol kimya tesisi yapacağız.” Güzel, peki, bu konuda “Adana Ceyhanlılar ne düşünüyor?” diye hiç düşündünüz mü mesela? Yani, düşünün ki bir petrol kimya tesisi yapacaksınız, bacalarından güzel güzel kirli havalar çıkacak, kirlilik yaratacak, ses yaratacak, diyelim ki o C eyhan’ın güzelim sahiline yeni bir tesis daha kurulacak.

“Acaba, Ceyhanlılar bununla ilgili ne düşünür?” diye bir cümle etmeyi düşündünüz mü? Bilmiyorum, belki sizin sınırlarınızı aşabilir, “Bu, siyasi bir meseledir.” diyebilirsiniz çok doğal olarak. Düşünün ki Mersin’e nükleer santral projesi yapıldı, öyle değil mi? Ama “Mersinliler bu konuda ne düşünüyor.” diye kimse sormadı. Çünkü o nükleer santral, Allah korusun, bir şey olduğunda ilk önce, nasıl Çernobil’de Çernobilliler en çok zarar gördüyse, en çok Mersinliler zarar görecek.

“Afşin, Elbistan’a termik santral yapacağız?” Güzel. Geçen sene arkadaşlar, ne kadar uğraştık, değil mi? Afşin, Elbistan santralini kapatıncaya kadar gerçekten göbeğimiz çatladı. Niye? Afşin, Elbistan’da kanser oranları yirmi kat, otuz kat, elli kat daha yüksek.

Düşünün ki on yıllardır Afşinlileri, Elbistanlıları zehirlemiş, öyle değil mi? Nihayet, “Baca gazını da yapmıyor.” diye tekrar uzatma istedi, en sonunda Cumhurbaşkanını da ikna ettik bir şekilde, buradaki muhalefetle, kapatıldı. Şimdi, yeniden “Termik s antral açacağız.” diyorsunuz. Bakın, Afşin, Elbistan’ın havası nihayet temizlendi, şimdi, tekrar “Termik santral açacağım.” diyorsunuz, “Bu, gerekir.” diyorsunuz. Şimdi, gerekir mi gerekmez mi, tartışmamız gerekir.

Yani, dünya kömürü terk etmeye çalışıyor, bunu tartışıyor daha doğrusu, gelişmiş ülkeler terk etmeye çalışıyorlar büyük oranda, gelişmekte olan ülkeler hâlâ kömüre takılıp kalıyorlar. Özellikle bizim linyitimiz çok daha kirli, çevreyi çok daha fazla kirletiyor, insan hayatına çok daha fazla zarar veriyor.

Siz şimdi diyorsunuz ki: “Satacak yatırım.” Tabii bir şirket mantığıyla bunu söylüyorsunuz. Çok doğal. “Beleş kömürü çıkaracağım, yakacağım, enerji üreteceğim, daha az ithalat yapacağım.” diyorsunuz ama Afşin Elbistanlılar bununla ilgili ne düşünüyor, hiçbir şey söylemediniz. Çok önemli, bakın. Kamusal yarar önce halk sağlığıdır, bakın, önce halk sağlığıdır.

Bakın, geçen yıl dedim ki: Ya, bu kumar meselesi toplumsal bir meseledir. Kamu bu kumar meselesini teşvik edecek, cezbedecek bir hamle yapmaması gerekir. Ama bakın, şimdi Varlık Fonumuzun sunumunda ne diyor at yarışlarıyla ilgili? Aynen şöyle söylüyor hedefler: “Sektördeki yasa dışı bahisleri kontrol altına almak.” Güzel. Ama ikinci hedefi var, bakın çok önemli:   “Sektörü büyütmek.” Bakın, burada, at yarışları sektörünü büyütmeyi hedefliyor Türkiye Varlık Fonumuz.

Olabilir çünkü niye? Kâr hedefleyen bir şirket çok doğal olarak “Efendim, kumardan da para gelebilir, içkiden de para gelebilir, sigaradan da para gelebil ir.” diye bakabilir. Niye? Kârı maksimize etmeyi düşünüyor çünkü.

Şimdi, at yarışlarında sektörü büyütmek acaba Türkiye’de kamu yararına icabet eder mi, etmez mi, tartışalım Sayın Başkan. Yani “At yarışlarını vatandaşımız daha çok oynasın, sektörü büyütsün.” Demek kamu yararı mıdır, değil midir? Bence değildir. Tamam, at yarışı oynamak isteyen insanlarımız da olabilir ama bir kamu şirketi kumarı büyütmeyi hedefleyemez.

Özellikle de sizin gerçekten bu konuda daha çok kıyameti koparmanız gerekir, biz daha çok koparıyoruz, bizim de bu konuda hassasiyetlerimiz var. Çünkü niye? Kamu yararını öne koyuyoruz.

ZAFER SÖNMEZ – Burada 80 milyona Varlık Fonu’nda içilen suyun, çayın eğer hesabını biz veremiyorsak bir şekilde gece  yatarken öncelikle kendi vicdanımıza sorarız. Göreve başlayalı yaklaşık yirmi ay oldu, Eylül 2018, bugün itibarıyla Haziran 2020’deyiz. Bizim amacımız Varlık Fonu’nu bu ülkenin gurur duyacağı, uluslararası standartlarda bir kurum hâline getirmek.

Bu sosyal devlete uymama ve kamu sorumluluğu… Yani burada maden konusu çok geçiyor. Madencilik tarafına biz kamu başlığıyla bakıyoruz çünkü maden, esasında ilginç bir yatırım; yerele dokunuyor yani oradaki insanları istihdam ediyorsunuz, o çevreye bir katma değer katıyorsunuz.

EMİNE GÜLİZAR EMECAN (İstanbul) - Artı isyan ettiriyorsunuz, o çevredeki insanları isyan ettiriyorsunuz.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) – O çevreyi kirletiyoruz yani aynı zamanda.

TÜRKİYE VARLIK FONU YÖNETİMİ AŞ GENEL MÜDÜRÜ ZAFER SÖNMEZ – Çok haklısınız eğer çevreye uygun yapmazsanız bu tür şeyleri…

Ama dünyadaki en büyük maden yatırımcıları kimler? Kanada, Avustralya, Amerika. Bakın, üçüncü dünya ülkelerinden bahsetmiyorum. Şimdi, biz burada bu modelleri takip etmeye çalışıyoruz. Yani bizim ekibimiz, Kanada’da finansmanla ilgili nasıl bunu yaparız, çevreye uyumu nasıl yaparız…

EMİNE GÜLİZAR EMECAN (İstanbul) - Bir de Kanada kendi ülkesinde ne kadar çıkarıyor, ona da bakmak lazım.

TÜRKİYE VARLIK FONU YÖNETİMİ AŞ GENEL MÜDÜRÜ ZAFER SÖNMEZ – Çok çok haklısınız. biz kendi ülkemizde Türkiye Cumhuriyeti’nin Varlık Fonu olarak bu kamu bilinciyle hareket etmeyi düşünüyoruz yani bunun dışında sakladığımız, gizlediğimiz bir amacımız yok. Burada, zaten, projeleri kamuoyuna açıkladıkça onun yerelde anlatımını ve sizlerle de paylaşımını yapmak isteriz, kurumumuza da davet ederek daha detaylı bilgi vermek isteriz bu konuda.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) – Yerelin rızasını alma konusunda –mesela “Adana Ceyhan” dediniz- o yatırımı o yerel istiyor mu?

BAŞKAN LÜTFİ ELVAN – Dört gözle bekliyor Adana Ceyhanlılar, gerçekten.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) – Elbistan kömür yakıtını istiyor mu?

BEKİR KUVVET ERİM (Aydın) – Oyunu kuralına göre oynarsanız hiçbir şey olmaz.

TÜRKİYE VARLIK FONU YÖNETİM AŞ GENEL MÜDÜRÜ ZAFER SÖNMEZ – Madende kesinlikle yerel iletişim var ama Adana Ceyhan’la ilgili size bir bilgi vermek isterim.

Sayın Cumhurbaşkanımız rahmetli Turgut Özal zamanında 1984’te bunun master planı yapılmış. Yani orada bütün parselasyon ve nasıl bir yatırım yapılacağı hakkında… Bu yeni bir konu değil yani Adana Ceyhan konusu bizim gündeme getirdiğimiz yeni bir konu değil, Türkiye'nin zaten Stratejik Master Planı’nda olan bir şey bu. Maalesef, Türkiye bu tür konuları çözmek zorunda. Ekonomide yapısal sorunlar bunlar. Ben yirmi beş yıllık finans profesyoneli olarak söyleyebilirim. Bunların çözülmesi için…

GARO PAYLAN (Diyarbakır) – Adana Ceyhan diyorum, onların rızasını alacak mısınız?

TÜRKİYE VARLIK FONU YÖNETİM AŞ GENEL MÜDÜRÜ ZAFER SÖNMEZ – Kesinlikle alacağız ve yerelde orada olduğumuza emin olabilirsiniz yani şu an basında çok olmamakla beraber

TÜRKİYE VARLIK FONU YÖNETİM AŞ GENEL MÜDÜRÜ ZAFER SÖNMEZ – Sayın Bakanım, sayın milletvekillerim; tabii, ben kendi sorumluluk alanımla ilgili konulara yorum yapmaya çalışıyorum. Yani burada benim şeyi bir söylemem lazım, belki bu konuda da biraz yorum oldu, onu sorumluluk açısından söylemek istiyorum.

Millî Piyango ve at yarışlarıyla ilgili konu: At yarışlarında kaç kişi çalışıyor sayın milletvekilim, biliyor musunuz? Bugün, haralarda 75 bin kişi çalışıyor. Bakın, bunlar da genelde doğu kökenli vatandaşlarımız, aileleriyle beraber en az 500 bin kişilik bir nüfustan bahsediyoruz. Bizim burada iki tane amacımız var. Birincisi, bu lisanslar kuruluşunda Varlık Fonuna devredilmiş.

Devredilmesinin sebebi, buradan bir değer yaratılması ama sizin anladığınız şekilde değil. Şunu söylemek istiyorum: At yetiştiriciliği kültürel olarak bu toplumun içinde olan ve at yetiştiriciliği ile at bahsi yan yana yürüyen işler.

Yani bunu öldürürseniz bu ölüyor. Bakın, at yetiştiriciliği sektöründe yaklaşık 500-600 bin kişilik bir nüfusu besliyor bu ülke. Çok büyük bir kamu bilinci var orada. İkincisi, 40-50 milyar TL’nin üzerinde –belki bazı rakamlara göre bunun 2 katı kadar- kayıt dışı bahis var bu ülkede. İddaa’da olan modelin aynısını biz yapıyoruz. Yani Millî Piyangoyu satmadık at yarışını da satmayacağız.

Bunun sahibi Türkiye Varlık Fonudur. Kırk yedi yıl kadar daha –kırk dokuz yıllığına devredilmiştir, iki yıl geçmiştir- bizdedir. Bunun işletmesini sadece özel sektöre veriyoruz ama -ben tarla çocuğuyum- “icara vermek” anlamında diyebilirsiniz bunu. Tarla sizin, birisi sizin adınıza işletiyor, şeyi getiriyor.

Konunun özeti budur. Ona da bir yorum yapmak istedim. Sayın Başkanım, sayın milletvekillerim; tekrar çok çok teşekkürler.

GARO PAYLAN (Diyarbakır) – Belki 50 bin kişi ekmek yiyor ama orada milyonlarca insan da kumar oynuyor. Yani bu sektörü büyütmeyi…