Hangi Aşı Omicron'a Karşı Ne Kadar Etkili?

Zira aşıların Omicron karşısında etkisiz kaldığı kesinleşirse ilaç firmaları, bunları güncelleyerek yenilerini üretecek. Öte yandan yetkililer güncelleme çalışmalarında bulundukları aşıların üretimine henüz geçmedi. Üretim için önce aşıların varyant karşısındaki etkisinin netleşmesi gerekiyor. Alman biyoteknoloji firması BioNTech'in kurucu ortağı ve CEO'su Uğur Şahin, önceki haftalarda yaptığı açıklamada, 'Omicron'un aşı karşısında galip gelip gelmediğini ve klinik tablonun ne olduğunu bekleyip göreceğiz. Tüm bu soruların yanıtlanması birkaç hafta daha alacak' açıklamasında bulunmuştu. Independent Türkçe'den Çağla Üren'in derlediği habere göre, şimdiye dek yürütülen araştırmalar, tablonun netleşmesi için gerekli verilerden önemli bir kısmını sağladı.

Pfizer-BioNTech ve Moderna aşıları ne kadar etkin? Güney Afrika'nın en büyük sigorta şirketi Discovery Health’in yürüttüğü bir araştırma, Türkiye’de de uygulanan BioNTech aşısından iki dozun Omicron kaynaklı enfeksiyona karşı sağladığı korumaya dair önemli ipuçları verdi. Omicron salgınıyla mücadele eden Güney Afrika'da yapılan 211 bin test sonucuna dayanan araştırma, iki doz Pfizer aşısının enfeksiyona karşı yüzde 33 oranında koruma sağladığını ortaya koydu. Öte yandan aşının ağır hastalıktan koruma oranı daha yüksekti. Bulgulara göre iki doz, ağır hastalanma ve hastaneye yatmayı gerektiren komplikasyonlara karşı yüzde 70 koruma sağlıyordu. Ancak uzmanlar, Omicron’un Delta varyantına kıyasla daha hafif semptomlara sebebiyet verdiğini ve Delta’dan 70 kat daha bulaşıcı olduğunu zaten tespit etmişti. Birleşik Krallık’tan gelen ön veriler de benzer bir tabloya işaret etti. Aşı ikinci dozdan sonra yaklaşık yüzde 20 ila 40 oranında etkinlik gösteriyordu. Imperial College London’ın yeni modellemesi ise ikinci dozun ardından Omicron’a karşı koruyuculuğun yüzde 20’inin altına düştüğü öne sürmüştü. Öte yandan, uzmanların 'hatırlatıcı' veya 'güçlendirici' diye nitelediği üçüncü dozun aşının etkinliğini artırdığı gözlemlendi. Birkaç gün önce Fransız Le Monde gazetesine konuşan Uğur Şahin, 'Üç doz aşı yüzde 70, iki doz aşı yüzde 20 ila 40 arasında koruma sağlıyor' ifadelerini kullandı. Şahin’in açıklamalarının hemen ardından Birleşik Krallık Sağlık Güvenliği Ajansı, üçüncü dozun sağladığı korumanın da 10 hafta içinde ciddi oranda düştüğünü saptadı. Bulgulara göre üçüncü dozun etkinliği bu süre içinde yüzde 70'ten yüzde 45'e düşüyordu. Ajansın araştırması, ABD’li ilaç firması Moderna’nın geliştirdiği mRNA aşısına dair de fikir verdi. Araştırmacılar iki doz Pfizer aşısı olan ve üçüncü dozu Moderna tercih eden kişilerin 9 haftaya kadar yaklaşık yüzde 70 ila 75 oranında korunduğunu tespit etti. Danimarkalı ve Çinli araştırmacıların yürüttüğü, henüz hakem onayından geçmemiş bir diğer araştırma ise iki doz Pfizer aşısının yüzde 55,2; iki doz Moderna aşısının da yüzde 36,7 oranında etkili olduğunu öne sürdü. Diğer yandan Moderna aşısı Türkiye’de uygulanmıyor

İnaktif Sinovac aşısı ve Omicron... Çinli Sinovac firmasının geliştirdiği inaktif CoronaVac aşısı, mRNA aşılarına kıyasla daha düşük bir etkinlik oranına sahip. Aşıların Omicron’dan önceki etkinlik oranları ilk açıklandığında mRNA aşılarında yüzde 90’lara varan oranlar göze çarparken CoronaVac’ın etkinliği yüzde 70’lerdeydi. Ancak firma Afrika, Latin Amerika ve Asya ülkelerine aşı sağlayan önemli kaynaklardan biri konumunda. CoronaVac aşısı alan ülkeler arasında Türkiye de yer alıyor. Hong Kong Üniversitesi ve Hong Kong Çin Üniversitesi’nin yürüttüğü yeni bir araştırma ise aşının Omicron karşısındaki etkinliğine dair fikir veriyor. Araştırma sonucu, üçüncü doz Sinovac aşısının virüsü yok etmek için yeterli seviyede antikor üretmediğini ortaya koydu. Araştırmanın yazarları şu ifadeleri kullandı: BNT162b2 (Pfizer-BioNTech) alıcılarının yalnızca yüzde 20'si ila yüzde 24'ü Omicron varyantı HKU691 ve HKU344-R346K'ya karşı saptanabilir nötrleştirici antikora sahipti. Ancak CoronaVac alıcılarının hiçbirinde Omicron izolatlarından herhangi birine karşı saptanabilir nötrleştirici antikor yoğunluğu yoktu.' Araştırma, ilk dozlarını CoronaVac olan kişilerin güçlendirici için farklı türde bir aşıya başvurması gerekebileceğini öne sürüyor. Bulgulara göre üçüncü dozun Pfizer’ın mRNA aşısı olması halinde Omicron’a karşı etkinlik oranı da iyileştirilebilir. Öte yandan Sinovac, kısa bir süre önce, inaktif aşıdan üç doz olan kişilerin yüzde 94'ünün nötralize edici antikorlar ürettiğini açıklamıştı. Ancak firma, bu antikorların ne seviyede olduğunu netleştirmedi.

AstraZeneca verileri ne söylüyor? İlaç firması AstraZeneca, koronavirüsün Omicron varyantına karşı yeni bir aşı üretmek için Oxford Üniversitesiyle tekrar işbirliği yaptığını açıkladı. Britanya-İsveç merkezli firma, 'Oxford Üniversitesi’yle birlikte, ihtiyaç duyulması halinde kullanılmak üzere ve ortaya çıkan veriler ışığında Omicron varyantına karşı bir aşı üretmek üzere ilk adımları attık' açıklamasında bulundu. Birleşik Krallık Sağlık Güvenliği Ajansı, Oxford Üniversitesi ve Imperial College London'dan araştırmacıların yürüttüğü, henüz hakem onayından geçmeyen bir araştırma da aşının Omicron’a karşı etkisine yönelik çıkarımlarda bulundu. Bulgulara göre Oxford aşısının iki dozunu olan kişilerde 15 haftanın ardından Omicron’a karşı hiçbir etkinlik tespit edilemedi. Yazarlar, güçlendirici dozun veya ilk dozların BioNTech tercih edildiği durumda aşının etkinlik oranının yüzde 70’lere kadar çıkabileceğini ifade etti. Dünya genelinde söz konusu aşıdan 2,5 milyar doz tedarik edilmişti. Öte yandan Türkiye’de uygulanan aşılar arasında AstraZeneca aşısı yer almıyor.