Kudüs’ü İngilizler’e neden terk ettik? İlk defa yayınlanan belgeler

İlk defa yayınlanan bir belge: Kudüs’teki son idarecimiz İzzet Bey, İstanbul’a gönderdiği telgrafında kuşatma altındaki Kudüs’ün tahrip olmasının önüne geçmek maksadıyla şehri İngiliz birliklerine teslim etmek zorunda kaldığını söylüyor. Gazete Habertürk yazarı Murat Bardakçı yazdı...

401 sene boyunca idaremiz altında bulunan Kudüs’ü 9 Kasım 1917’de İngilizler’e terketmek zorunda kalmıştık ama şehri boşaltmamızın sebebi saldırılara dayanacak gücümüzün hiç kalmamış olması değil, Kudüs’ün top mermilerinden zarar görmesi ihtimali idi. İlk defa bugün bu sayfada yayınlanan ve Kudüs’ün son idarecisi olan İzzet Bey, İstanbul’a, İçişleri Bakanlığı’na gönderdiği şifreli telgrafında “Kutsal mekânlara top mermileri düşüyor, tahribata engel olmak için şehri boşaltıyoruz” diyor.

MESCİD-i Aksa’da birkaç günden buyana herbiri gerilimi daha da arttıran ardarda hadiseler yaşanıyor. Harem-i Şerif’in girişine metal dedektörler yerleştirilmesi ile başlayan huzursuzluk önceki gün de İsrail’in elli yaşın altındaki erkeklerin kutsal mekâna girmelerini yasaklaması üzerine daha da tırmandı, İsrail gerçi geri adım atıp dedektörlerin kaldırılacağını duyurdu ama Harem’in bütün kapılarının açılması üzerine İsrail askerleri cemaate gaz bombaları ile saldırdı. İslâm’ın Kâbe’den önceki kıblesi olan Mescid-i Aksa ile Harem-i Şerif’te yaşanan gerilim, İslâm dünyasını ayağa kaldırdı. Diğer Müslüman ülkeler hadiseler karşısında Türkiye kadar sert olmasa bile İsrail’i ardarda kınıyorlar.

ORTADOĞU ARDARDA GİTTİ Bütün bu gelişmeler üzerine, İslâm İşbirliği Teşkilâtı’na üye ülkelerin dışişleri bakanları çağrımız üzerine önümüzdeki hafta başında İstanbul’da olağanüstü bir toplantı yapma kararı aldılar. Yıllardan bitmeyen gerginliklerin yaşandığı Kudüs, 401 sene boyunca Osmanlı İmparatorluğu’na bağlı bir yerleşim merkezi idi ama Kudüs’ü bize ait olan diğer topraklardan ayrı tutmuş, Mekke ile Medine’ye gösterdiğimiz saygıyı buraya da göstermiş, hattâ Birinci Dünya Savaşı’nda İngiliz birliklerinin yaklaşması üzerine şehri tahrip olmasını önlemek maksadıyla boşaltmıştık. Bugün bu sayfada yeralan arşiv belgeleri de gösteriyor: Kudüs’teki birliklerimizi çekerek şehri 1917’nin 9 Kasım’ında İngilizler’e bırakmamızın sebebi işte bu endişe idi: Belgelerdeki ifadesi ile “mübarek makamların tahrip olmasını önlemek”!