Eski ve modern insanlardaki genetik çeşitliliğin yapısı göz önüne alındığında, bilim insanları, Denisovanların ve Neandertallerin birbirleriyle ve Homo Sapienslerle çiftleşmiş olduklarını zaten biliyorlardı. Ancak, bu tür eşleşmelerden doğmuş birinci nesil bir insan şimdiye kadar bulanamamıştı.
Almanya’da Max Planck Evrimsel Antropoloji Enstitüsü’nden paleogenetikçiler Viviane Slon ve Svante Pääbo liderliğindeki ekibin, Altay Dağları’nda bir mağarada bulunan bir kemik parçasının genom analizini yapmaları sonucu 2 farklı insan türünden üremiş bir nesil bir melezin varlığı kanıtlanmış oldu. Ekip bu Neandertal - Denisovan insana Denny adını verdi.
Aynı mağarada 2008 yılında bir parmak kemiği bulunmuş ve bu kemikten elde edilen DNA dizileri sayesinde soyu tükenmiş bir insan türü keşfedilmişti. Ve bu insan türüne mağaranın adı verilmişti: Denisova.
Altay bölgesi ve özellikle Denisova Mağarası, Neandertallerin de yaşam bölgesiydi.
Peki ekip nasıl bir çalışma yürüttü?
2 binden fazla tanımlanamayan kemik parçasında insan proteinlerine dair izler arayan ekip, Denny’nin kalıntılarını birkaç yıl önce tespit etti. 2016 tarihli bir çalışmalarında radyokarbon tarihleme tekniğini kullanarak kemiğin 50 bin yıldan uzun bir süre önce yaşamış bir hominide (insansı) ait olduğunu saptadılar.
Ancak, yaş tespitinde kullanılan tekniğinin üst sınırı 50 bindi ve sonraki genetik analizler yaklaşık 90. bin yaşında olduğunu açığa çıkardı. Daha sonra, Denny’nin mitokondriyal DNA’sını dizilediler ve bu verileri mevcut diğer eski insan dizileriyle karşılaştırdılar. Bu analiz, Denny’nin mitokondriyal DNA’sının bir Neandertalden geldiğini gösterdi.
Mitokondriyal DNA, kalıtım yoluyla anneden alınır ve bu nedenle kalıtımsal olarak sadece anne hakkında bilgi verir; baba ile ilgili herhangi bir bilgi sunmaz.
Son araştırmada, genomunu sıralayarak ve DNA’daki varyasyonları diğer üç örnekle (Denisova Mağarası’nda bulunan bir Neandertal ve Denisovan ile Afrikalı bir modern insan) karşılaştıran ekip, Denny’nin atalarına dair daha net bir bilgi elde etmeyi amaçladı.
DNA bölümlerinin yaklaşık yüzde 40’ı Neandertal DNA’sı ile, yüzde 40’ı ise Denisovan DNA’sı ile uyuştu. Araştırmacılar, cinsiyet kromozomlarını sıralayarak DNA’nın bir kadına ait olduğunu ve kemiğin kalınlığı göz önüne alındığında en az 13 yaşında olduğunu belirledi.
İlk insan türlerinde melezleşmeyi inceleyen genetik bilimci olan Kelley Harris, (Seattle Üniversitesi, ABD) bulguların, bulunan kemiğin gerçekten ilk nesil bir meleze ait olduğunu ikna edici bir şekilde gösterdiğini ifade ediyor. Harris, Neandertaller ve Denisovanlar arasındaki cinsel ilişkilerin oldukça yaygın olabileceğini söylüyor.
Ama bu da başka bir soruyu gündeme getiriyor: Eğer Neandertaller ve Denisovanlar arası üreme yaygın idiyse, bu iki türün popülasyonu neden yüzbinlece yıl boyunca genetik olarak ayrı türler halinde kaldı? Harris, iki türün birleşmemesinin sebebi olarak, Neanderthal- Denisovan nesillerin kısırlık ya da başka tür bir biyolojik nedenden dolayı üremeye uygun olmama ihtimalini öne sürüyor.
Pääbo ise Neandertaller ve Denisovanlar arası üremenin yaygın olmasının önünde fiziki engeller olduğunu belirtiyor. Neandertal kalıntılarının çoğu batı Avrasya’da bulunurken, Denisovanlar şimdiye dek sadece, kendilerine isimlerini veren Sibirya’daki mağarada keşfedildi.
Her ne kadar iki grubun yaşam alanları Altay Dağları’nda ve muhtemelen başka yerlerde çakışmış olsa da, bu bölgelerin yüksek olasılıkla çok seyrek nüfuslu olduğunu söyleyen Pääbo, Batı Rusya ve Kazakistan’ı ayıran sıradağları işaret ederek Uralların batısında yaşamış herhangi bir Neandertalin, hayatı boyunca hiçbir Denisovanile karşılaşmamış olduğunu düşünüyor.
Fakat Neandertal toplulukları batı Avrasya- Sibirya arasında seyahat etmiş olabilir.
Denny’nin annesi
Denny’nin Neandertal annesinin, aynı mağarada 1 metre yakınında kalıntıları bulunmuş bir Neandertale değil, binlerce kilometre uzakta Hırvatistan’da kalıntıları bulunmuş bir Neandertale kalıtsal açıdan daha yakın olduğu tespit edildi.
Hırvatistan’daki Neandertal 55.000 yıl önce, yani Denny’den çok sonra ölmüşken, Denisova’daki 120.000 yıl önce ölmüştü. Bu veriler, Denny’nin annesinin atalarına dair 2 olasılık bırakıyor:
Ya Avrupalı Neandertallerden bir grup, Altay Dağları’nın doğusuna geldi ya da bir grup Neandertal, Denny’nin ölümünden sonra Altay Dağları’ndan Avrupa’ya gitti. Murat Altaş @TercumeOdasiOrg
