Fahiş fiyat artışlarının önüne geçilmesi için gıda fiyatları üzerindeki denetimler yoğunlaşırken, yeme-içme sektörünün indirim reklamları da mercek altına alındı. Ticaret Bakanlığı Reklam Kurulu, son toplantısında yeme-içme sektöründeki indirim oyununa ‘dur’ dedi. Lokantalarla ilgili şikâyetleri inceleyen Reklam Kurulu, Türkiye’nin önde gelen bir yemek siparişi uygulamasında yapılan “İndirim Yağmuru” adı altındaki kampanyada, fiyatlara önce zam sonra indirim yapıldığını ortaya çıkardı.
Türkiye gazetesinden Cevdet Fırat Aydoğmuş'un haberine göre, tespitlerin ardından 6 firmanın uygulama üzerindeki reklamları durduruldu. Kurul tarafından açıklanan karar dosyasında, “Ürünlere ilişkin indirim uygulanmadan, bir önceki fiyattan satışa sunulduğuna ilişkin kanıtlayıcı bilgi ve belgeler sunulamadı. Ürüne ilişkin indirim öncesi fiyat bilgisinin tüketicileri yanıltıcı nitelikte olduğu, dolayısıyla söz konusu indirimli satışa ilişkin tanıtımlar ile ürünün satış fiyatında gerçekte olduğundan daha fazla indirim yapıldığı izlenimi oluşturularak tüketicilerin aldatıldığı değerlendirildi” ifadelerine yer verildi.
TEK TEK TESPİT EDİLDİ
Kurul, kararında yapılan tespitleri de paylaştı. Örneğin, bir lokantanın tavuk kanadını, internet adresinde yüzde 30 indirimle 45 lira yerine 31,5 liraya satışa sunduğu, firmaya ait menüde ise ürün fiyatının 30 lira olduğu belirlendi. Aynı lokantada, patlıcanlı kebabın internette yine yüzde 30 indirimle 55 lira yerine 38,5 liraya satışa sunulduğu, firmaya ait menüde ise ürün fiyatının 40 lira olduğu tespit edildi. Bir balık lokantasının da 1 kilogram hamsi tavayı internette yüzde 35 indirimle 82 lira 90 kuruş yerine 53 lira 89 kuruşa satışa sunduğu, firmaya ait menüde ise ürün fiyatının 54 lira olduğu tespit edildi. Benzer şekilde, farklı bir lokantada bir kebap dürümünün internet adresinde 38 lira yerine 19 liraya satışa sunulduğu, aynı ürünün fiyatının firmaya ait menüde 15 liraya satıldığı belirlendi.
Kararlarda, internet üzerinden yapılan alışverişlerde indirim uygulanmış gibi sunulan, oysa menü fiyatından bile pahalıya satılan ürünlere ilişkin daha birçok örneğe yer verildi.
REKLAMLAR ÖNLENECEK
Öte yandan, Ticaret Bakanlığı, Ticari Reklam ve Haksız Ticari Uygulamalar Yönetmeliğinde değişiklik yapmayı öngörüyor. Bu kapsamda bir taslak hazırlandı. Taslak değişikliğe göre, önce fiyat yükseltilip ardından yüksek oranlı indirim yapıldığı izlenimi veren reklamlar önlenecek. Bunun için indirim oranı hesaplanırken, ürünün son 1 aylık zaman dilimindeki en düşük fiyatı esas alınacak.
Yönetmeliğin fiyat bilgisi içeren reklamlar başlıklı 13’üncü maddesine eklenecek bir fıkra ile internet ortamında, satın alma davranışı ve kişisel veri analiz edilerek ‘kişiselleştirilmiş fiyat’ sunulan mal ve hizmete ilişkin şartlar belirleniyor. Buna göre kişiye özel fiyatın, ürünün güncel satış fiyatından farklı olduğu bilgisi, fiyat ile aynı alanda veya açılır ekranda kolayca görülecek şekilde yer alacak. Yönetmeliğin ‘İndirimli satış reklamları’ başlıklı 14’üncü maddesinde önemli bir değişiklik yapılıyor. Maddenin eski halinde indirim oranı hesaplanırken ürünün bir önceki fiyatının esas alınması öngörülüyordu. Ancak bu durum, satıcı firmanın fiyat oyunu yaparak etiketi yükseltip, ardından yüksek oranlı indirim yapmasına yol açıyordu. Bu aldatmanın önüne geçilebilmesi için, indirim oranı belirlenirken, ürünün son 30 gün içindeki en düşük fiyatının esas alınması hükme bağlandı. Bu konuya ilişkin ispat külfeti de reklamı verene ait olacak.
Dünya gazetesinden Hüseyin Gökçe'nin haberine göre, yönetmeliğin, “Finansal hizmetlere ilişkin reklamlar” başlıklı 25’inci maddesine eklenen bir fıkra ile kredi ile satışa sunulan mal ve hizmetlerde, toplam maliyet, geri ödeme gibi koşulların kolayca görülebilecek şekilde belirtilmesi zorunluluğu getiriliyor. Açılır ekranda veya tüketicilerin yönlendirileceği ayrı bir internet sitesinde, kredinin türü, vadesi, faiz oranı, tüketiciye toplam maliyetinin aylık ve yıllık yüzde değeri, geri ödeme koşulları gibi hususlar da yer alacak.
Yönetmeliğe ‘Sıralama içeren reklamlar’ başlıklı 25/A maddesi ekleniyor. İnternet ortamında satışa sunulan mal ve hizmetin fiyat, nitelik gibi konularda karşılaştırılarak sıralama yapılması halinde, sıralamanın hangi kritere göre yapıldığı, tüketicilerin kolayca görebilecekleri bir yerde açıkça belirtilecek. Yönetmeliğe, tüketici değerlendirmeleri başlıklı 25/B maddesi ekleniyor. Bu madde ile internet ortamında ürüne ilişkin yapılan yorumların yayınlandığı alanda yer alması gereken zorunlu bilgilere açıklık getiriliyor.
Ticaret Bakanlığı, önce fiyat yükseltilip ardından yüksek oranlı indirim yapıldığı izlenimi veren reklamları önlemeyi de amaçlıyor.