Hülya Karabağlı - Medyafaresi.com Özel Haber
Erken seçim tartışmalarıyla yeni siyasi aktörlerin boy göstermeye başladığı siyaset arenasında veri madenciliği analisti M. Günal Ölçer, kurucusu olduğu Polimetre,' Seçim İttifaklarının Siyasi Partilerin Çıkartacakları Milletvekili Sayısına Etkisi’ çalışması yaptı.
Çalışma olası 4 ittifak senaryosuna göre, siyasi partilerin 2018-Haziran Genel Seçimlerinde çıkarttıkları ve bugün veya 2023-Haziran tarihinde yapılacak bir genel seçimde çıkartacakları milletvekili sayılarını hesaplıyor.
Ayrıca ittifakları her siyasi partiye göre; “En Olumlu”, “Olumlu”, “Olumsuz”, “En Olumsuz” olarak sıralıyor.
Seçim sistemi değişikliği AKP ve MHP’ye yaramadı
Çalışmaya göre, AKP+MHP 2018-Haziran Genel Seçimlerinde seçim sistemini değiştirmekle hata yaptı. AKP’nin:12, MHP:4, HDP:6 eksik milletvekili çıkardığı bu değişiklik CHP’nin 16 ve IYI Parti’nin 6 fazla milletvekili çıkarmasına yol açmış oldu. Söz konusu değişiklik yapılmasıydı AKP’nin bugün 295 olan sandalye sayısı 307, MHP’nin 49 olan milletvekili sayısı 53 olacaktı. Polimetre, 2020-Haziran’dan sonra mevcut partiler, mevcut ittifaklar ve yürürlükteki sistem ile yapılacak bir Genel Seçimde; AKP+MHP milletvekili sayısının 300’den az olacağını hesaplıyor. Zamanında (2023-Haziran) mevcut partiler, mevcut ittifaklar ve yürürlükteki sistem ile yapılacak bir Genel Seçimde; AKP’nin:236, MHP:33, CHP:191, IYI:64, HDP:76 milletvekili çıkaracağı hesaplandı.
Bugün seçim olsa; 4 farklı ittifak senaryosuna göre hangi partinin işine yarayacak?
Gerçekleşen senaryo Cumhur ittifakı, Millet ittifakı ve tek başına HDP senaryosu CHP ve İYİ Parti için en iyi sonucu senaryo olarak görülüyor. HDP’nin Millet ittifakına katılması durumunda CHP 2, İYİ Parti’nin 4 HDP’nin milletvekili sayısı 12 artıyor. Polimetre’nin çalışmasına göre, 2018 seçimlerinde uygulanan senaryo HDP için ‘en kötü senaryo’ olarak değerlendirildi. Bu senaryonun dışında hangi senaryo uygulanırsa uygulansın HDP’ye yarıyor. Yani şu an 70 milletvekili olan HDP, bundan sonraki seçimlerde uygulanan senaryonun dışında gerçekleşecek senaryoda HDP, 6, 8 veya 12 milletvekili fazla olacak. HDP’nin Millet İttifakına girmesi ise olumlu.
SONUÇ
2018-HAZİRAN:
AKP+MHP siyasi partilerin ittifak yapmasını sağlayan yasayı çıkartarak stratejik bir hata yaptıkları anlaşılmıştır. 2018 Haziran Genel Seçimlerine partiler ittifak yapmadan girseler AKP:12, MHP:4, HDP:6 fazla, CHP:16, IYI:6 eksik milletvekili çıkartırlardı.
İttifak Yasası nedeni ile AKP+MHP toplamda 16 milletvekili eksik çıkarttılar.
İttifak Yasası olmasaydı AKP+MHP (307+53) 360 milletvekili çıkartacaklar ve Anayasa Değişikliklerini halkoyuna götürecek sayıya ulaşacaklardı.
Ayrıca, IYI Parti oy oranının %10.1 olduğu dikkate alındığında ittifaklara izin verilmeyen seçim sisteminde IYI Parti’nin barajı aşamaması da söz konusu olabilirdi.
IYI Parti’nin barajı aşamaması durumunda; AKP+MHP (320+60) 380, CHP:144, IYI:0, HDP:76 milletvekili çıkartırdı.
Bu bulgulara göre, önceki yıllarda siyaset mühendisliğinde başarılı olduğu düşünülen AKP’nin, HONAZ ve İSTANBUL Seçimlerindeki stratejik hataları da dikkate alındığında, bu niteliğini kaybettiği söylenebilir.
BUGÜN:
2018-Haziran Genel Seçimlerinde 344 milletvekili kazanan AKP+MHP İttifakı, bugün mevcut siyasi partiler ve yürürlükteki seçim sistemi (D’hondt) ile, yapılacak bir genel seçimde 304 milletvekili çıkartabilirler.
2020-Haziran tarihinden sonra, yapılacak bir genel seçimde ise AKP+MHP İttifakının milletvekili sayısının 300 den az olacaktır.
2023-HAZİRAN:
Zamanında (2023-Haziran) yapılacak bir genel seçimde (Senaryo_1); AKP:236, MHP:33 olmak üzere toplamda 269 milletvekili çıkartabilirler.
Zamanında (2023-Haziran) yapılacak bir seçimde, Senaryo_4 ün6 gerçekleşme olasılığın çok düşük olarak değerlendirilmelidir. Bunun sebepleri, bu senaryoda sadece HDP kazanırken ittifak yaptığı partilerin kaybediyor olması (Şekil 6) ve bu ittifaka karşı kamuoyunda yaratılan psikolojik baskı olarak söylenebilir.
ÇIKARIMLAR:
AKP+MHP aleyhlerine işlediğini gördükleri “İttifaklı Seçim Sisteminden” vazgeçmeleri muhtemeldir.
Bir başka olasılık, %10 seçim barajını düşürerek, MİLLET İttifakı Bileşenlerini ayrı ayrı seçime girmeye yönlendirmek olabilir. Bu durum (AKP+MHP İttifakı karşısında diğer partilerin ittifak yapmadığı Senaryo7_3) gerçekleşirse: AKP+MHP 236+33=269 yerine 253+38=291 milletvekili çıkartırlar (Şekil 5). En büyük olasılık AKP+MHP İttifakının, seçim sistemini değiştirerek, düşük oy oranı ile çoğunluk sağlayabilecekleri “Dar Bölge Sistemine” geçmeleridir.
Anayasa’ya göre, Seçim Sisteminde yapılacak değişiklikler 1 yıl sonra yürürlüğe gireceğinden ve henüz TBMM’ye getirilmiş bir “Seçim Sistemi Değişiklik Önergesi” olmadığından; 2020 yılında erken seçim olmayacağını kesinlikle söyleyebiliriz.
Gerek Cumhurbaşkanlığı Seçiminin ilk turunda hiçbir adayın seçilemeyecek olması8 gerekse AKP+MHP İttifakının Mecliste çoğunluk sağlayamayacak olmalarından; AKP+MHP’nin olağanüstü şartların gerçekleşmemesi halinde erken seçim istemeleri akla yakın gözükmemektedir.
Ancak ekonomik sıkıntılardan bunalan kamuoyunu da sürekli olarak “Erken Seçim Söylentileri” ile oyalamak isteyeceklerdir.
AKP+MHP’nin hedefi; Anayasa’ya göre, zamanında yapılacak bir Cumhurbaşkanlığı Seçiminde aday olamayacak olan Cumhurbaşkanı Erdoğan’ın tekrar aday olabilmesi için 2022 yılı içinde, TBMM’de Erken Seçim Kararı aldırmak veya Anayasayı değiştirmek olacaktır.
Gerek bu çalışmamızdan, gerekse “BUGÜN SEÇİM OLSA-2 CUMHURBAŞKANI ADAYLARININ OY ORANLARI” isimli çalışmamızdan, normal şartlar altında AKP+MHP’nin ne TBMM’de çoğunluğu elde etmeleri ne de Cumhurbaşkanlığı Seçimini 1. Turda kazanmalarının mümkün olmadığı anlaşılmaktadır.
Bu durumda, AKP+MHP İTTİFAKININ İKTİDARLARINI SÜRDÜREBİLMELERİ ANCAK PARLAMENTER SİSTEME DÖNMELERİ ve SEÇİM SİSTEMİNİ DEĞİŞTİRMELERİ İLE MÜMKÜN OLABİLİR.
Bu nedenlerden yakın gelecekte AKP+MHP İttifakından, “Parlamenter Sisteme Dönüş ve Seçim Sistemi Değişikliği” konularında, Anayasa değişiklik önerisinin gelmesi beklenebilir.
Hülya Karabağlı - Medyafaresi.com Özel Haber