Birleşmiş Milletler Gıda ve Tarım Örgütü (FAO), küresel gıda fiyatlarının bitkisel yağlar ve süt ürünleri öncülüğünde şubatta tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştığını bildirdi. FAO'dan yapılan açıklamaya göre, gıda ürünlerinin uluslararası fiyatlarındaki aylık değişiklikleri izleyen FAO Gıda Fiyat Endeksi, şubatta ocak ayına kıyasla yüzde 3,9 artış göstererek ortalama 140,7 puan oldu. Artış oranı geçen yılın şubat ayına göre ise yüzde 24,1 olarak gerçekleşti. Endeks, söz konusu değerle tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaştı. Küresel gıda fiyatlarının süt ürünleri ve bitkisel yağlar kaynaklı olarak artış göstermesi dikkati çekti.
SAVAŞ AYÇİÇEK YAĞI FİYATINA SAVAŞ ETKİSİ
Tahıl Fiyat Endeksi, yükselen buğday ve mısır fiyatlarının etkisiyle aylık yüzde 2, yıllık ise yüzde 14,8 artış gösterdi. Söz konusu artışta, Karadeniz bölgesindeki iki büyük buğday ihracatçısı olan Ukrayna ve Rusya’nın savaşta olmasının buğday ve mısır ihracatını kısıtlayacağı endişesi etkili oldu. Bitkisel Yağ Fiyat Endeksi palmiye, soya ve ayçiçek fiyatlarının itici gücü nedeniyle aylık yüzde 8,5, artış kaydetti. Ukrayna ve Rusya, küresel ayçiçek yağı ihracatının yaklaşık yüzde 80'ini gerçekleştiriyor. Şeker Fiyat Endeksi, büyük ihracatçılar Hindistan ve Tayland'daki olumlu üretim beklentileri nedeniyle bir önceki aya göre yüzde 1,9 düştü. FAO Süt Ürünleri Fiyat Endeksi kıt küresel arzın desteğiyle yüzde 6,4 artarken Et Fiyat Endeksi'nde ise yüzde 1,1 yükseliş oldu.
TAHILA İHTİYAÇ YÜZDE 1,5 DAHA ARTACAK
FAO, küresel üretim, tüketim, ticaret ve stok eğilimlerine ilişkin değerlendirmelerin ve tahminlerin yer aldığı Tahıl Arz ve Talep Özeti Raporu'nu da yayımladı. Raporda, 2022'de küresel buğday üretiminin ABD ve Asya’da yüksek verimin etkisiyle 2021'deki 775,4 milyon tondan 790 milyon tona yükselmesinin beklendiği kaydedildi.
2021-2022'de küresel tahıl kullanımının 2020-2021 seviyesinin yüzde 1,5 üzerine çıkacağının tahmin edildiği raporda, 2 milyar 802 milyon tona ulaşacağı öngörüldü. FAO raporunda, tahminlerin Rusya ile Ukrayna arasındaki savaşın olası etkisinin hesaba katılmadan yapıldığı da aktarıldı.
RUSYA-UKRAYNA SAVAŞI EKMEĞİ DAHA PAHALI HALE GETİRİYOR
Avrupa'nın "tahıl ambarı" olarak bilinen Ukrayna'nın Rusya tarafından saldırıya uğraması, buğday fiyatlarını 14 yılın en yüksek seviyesine çıkarırken, ekmek, makarna ve bisküvi gibi ürünlerin fiyatını artırması bekleniyor. Rusya'nın Ukrayna'ya askeri müdahalesiyle tarımsal emtia fiyatlarındaki yükseliş ivme kazanırken, artan fiyatlar küresel gıda enflasyonu için yukarı yönlü risk oluşturuyor.
Dünya buğday ihracatında önemli bir role sahip Rusya ve Ukrayna arasındaki gerilim, buğday arzının olumsuz etkilenebileceğine, fiyatlardaki yukarı yönlü baskının sürebileceğine ve bu ülkelerin buğday ihracatının durma noktasına gelebileceğine dair endişeleri artıyor.
Azak Denizi ve Karadeniz'deki birçok limanın kapalı olması, sigorta yapılamaması, nakliye maliyetlerinin yüksek olması ve bazı gemilerin savaş bölgesine yönelik rotaları kullanmayı tercih etmemesi sorunu daha da ağırlaştırıyor.
KITLIK RİSKİ VAR
Buğdayın fiyatı tarihi seviyelere ulaşırken, ayçiçek yağı ve soya fasulyesinde de kıtlık riskinin bulunduğu belirtiliyor. Gübre fiyatları ise artmaya devam ederken, yaşanan son gelişmeler tarım sektörünün başlıca tedarikçi ülkeler olan Rusya ve Ukrayna'ya ne kadar bağımlı olduğunu gösteriyor.
EKMEK FİYATINDA ARTIŞ SİNYALİ
Batılı ülkelerin Rusya'ya yönelik sert ekonomik yaptırımlarına rağmen Ukrayna'da savaş devam ederken, küresel arza ilişkin endişelerin artmasıyla buğday fiyatlarının 14 yılın zirvesine ulaştığı dikkati çekiyor. Chicago Borsasında (CBOT) buğday fiyatları kile başına 4 Mart'ta 12,09 dolarla 2008'den bu yana en yüksek seviyesini gördü. Böylece en temel gıda maddelerinden biri olan buğday fiyatları hafta boyunca yüzde 40'tan fazla artış gösterdi.
Uzmanlar, şubat ve mart 2008'deki kısa süreli artışlar dışında, buğdayın modern tarihte bugün olduğundan daha pahalı olmadığını belirtiyor. Buğday fiyatının nerede zirve yapacağını tahmin etmek zorlaşırken, 2008'de kaydedilen 13,17 dolarlık zirveyi geçmesinin çok yakın olduğuna kesin gözüyle bakılıyor.
Bu yükselişin halihazırda yüksek seyreden küresel gıda fiyatlarını daha da olumsuz etkilemesi öngörülürken, un ve yem üretiminde kullanılan buğday fiyatlarındaki artışın ekmek, makarna ve bisküvi gibi ürünlerin fiyatını da artırması bekleniyor.