Ekonomist Dergisi'nin 'En zengin 100 Türk' araştırmasının bu yılki sonuçlarına göre, Türkiye'nin en zengin ailelerinin malvarlığı 170 milyar doları aştı. Geçen yıl bu rakam 150 milyar dolar civarındaydı. Ekonomist'in dört yıldır gerçekleştirdiği 'En Zengin 100 Türk' listesine bu yıl dört yeni aile eklendi. Sıralamada da belirgin değişiklikler oldu.
Türkiye'nin en zenginlerinin servetlerinin bu yıl geçen yıla göre yüzde 30-35 arasında arttığı tahmin ediliyor.
Önemli iniş ve çıkışların gözlendiği listede zirve yine Koç Ailesi'nin. 8 milyar doların üzerinde serveti olan ikinci aile ise Sabancı Ailesi. Koç Ailesi'nin borsadaki şirketlerinin kendilerine ait hisselerinin tutarı 18 milyar doları buluyor. Sabancı'da bu rakam 17 milyar dolar.
Doğan ve Şahenk ailelerinin servetleri 6-8 milyar dolar arasında hesaplanıyor. 4-5 milyar dolar arasında servete sahip diğer aile ve isimler ise Ülker , Şarık Tara, Yazıcı Ailesi, Dinçkök Ailesi, Özilhan Ailesi, Mehmet Emin Karamehmet, Eczacıbaşı Ailesi ve Habaş Grubu'nun sahibi Mehmet Başaran.
Geçmişte, milyar dolarlık servet tanımı Koç ve Sabancı Aileleri'yle sınırlıydı. Ancak, ekonomideki büyümeye paralel olarak borsa şirketlerinin ulaştığı değer, banka-şirket satışlarında elde edilen nakit varlıklar, gayrimenkul fiyatlarındaki yükseliş, milyar dolarlık zenginler kulübünün üye sayısını da çoğalttı. Örneğin, geçen yılki araştırmada Türkiye'de serveti 1 milyar doların üzerinde 41 aile/kişi varken, bu yıl sayı 44'e yükseldi. Türkiye'nin en zengin 100 ailesinin neredeyse yarısı da milyar dolarlık barajı aştı.
Bu artışta, İMKB'nin son bir yıldaki hızlı yükselişi de etkili oldu. Hisse fiyatlarında yüzde 35'e ulaşan primin yanı sıra, dolar kurundaki düşüş, servetlerin dolar cinsinden değerini yükseltti. İMKB'deki şirketlerin geçen yılki toplam piyasa değeri 146.2 milyar dolar idi. Bu yıl ise rakam 234 milyar dolara ulaştı. Dolar kurunun 1.45'li seviyeden 1.30'lu seviyelere gerilemesinin de etkisiyle, sadece İMKB'deki servet artışı yüzde 60 seviyesinde gerçekleşti.
Gülçelik ailesi hızlı tırmandı
Listede bu yılın belki de en hızlı tırmanan ailesi Gülçelikler oldu. Enka'nın kurucu ortağı olan ve yıllarca önce Suudi Arabistan'da bir uçak kazasında ölen Şadi Gülçelik'in ailesi önemli bölümünü Enka'daki hisselerinin oluşturduğu 2.3 milyar dolarlık servetiyle 53'üncü sıradan bir anda 20'nci sıraya yükseldi. Yine geçen yılki listede 40'ıncı sırada yer alan Kayserili Boydak Ailesi de şirketlerinin değerinin artışı ve Türkiye Finans Katılım Bankası'ndaki paylarının bir bölümünün satışından gelen nakitle 21'inci sıraya çıktı. Bir başka hızlı tırmanış da Ali Ağaoğlu'ndan geldi. Sayısız konut projelerini hayata geçiren Ağaoğlu Holding'in patronu Ali Ağaoğlu, bu yıl 61'incilikten 46'ncı sıraya yükseldi.
Kimler geldi, kimler geçti?
Ekonomist Dergisi'nin bu yıl listeye yeni giren isimleri, Cevahir Ailesi, Branştayn Ailesi, Falım ve First sakızlarının üreticisi Intergum'u 450 milyon dolar peşin bedelle Cadbury'e satan Amram Ailesi, Ersin Pamuksüzer, Topbaş Ailesi, Uran Ailesi, Mehmet Ali Aydınlar ve Yahya Kiğılı oldu. Servetini vakfına bağışlayan ve geçtiğimiz mart ayında vefat eden merhum Kadir Has'ın ailesi listede yer alamadı. Bu yıl listeye giremeyen diğer isimler ise Ahmet Hamoğlu, Hakko Ailesi, Erdoğan Özgörkey, Eskiyapan, Ahmet Çetinkaya, Molu ve Tahincioğlu aileleri oldu.
Uçak sahipliği artıyor, helikopteri olan da var
Listede yer alan kişiler arasında kendi jet uçaklarını alan işadamları da var. Fiyatı 10-35 milyon dolar arasında değişen jet uçak sahibi olanlar arasında Mustafa Koç, Ömer Dinçkök, Mehmet Emin Karamehmet, Hüsnü Özyeğin, Aydın Doğan, Ferit Şahenk, Abdülkadir Konukoğlu, Lucien Arkas, Hamdi Akın gibi isimler var. Daha çok Challenger, Falcon 900 gibi Atlantik'i aşabilecek uzun menzili ve sekiz#-12 yolcu kapasiteli jetleri tercih eden isimlerin uçakları seyahatin olmadığı dönemlerde hava taksi olarak da kiraya veriliyor. İstanbul trafiğinden kaçmak için helikopter alanların da sayısı artıyor.
En zengin 100 Türk listesinde yer alan isimlerin otomobil markalarındaki tercihleri ise oldukça değişken. Genellikle marka tercihleri Range Rover, Jaguar, Mercedes, Bentley, BMW, Audi, Porsche ve Ferrari oluyor. Listeye giren birçok kişinin birden çok otomobili var. Otomobil seçiminde öncelik prestij ve marka algısı. Daha sonra güvenlik ve emniyet geliyor.
Araştırma nasıl yapıldı?
Ekonomist Dergisi tarafından gerçekleştirilen 'En Zengin 100' çalışması için Türkiye'nin en büyük sanayi ve hizmet şirketlerini ortaya koyan ISO 500, Capital 500 gibi listeler incelendi. Türkiye'nin en çok vergi veren kurum ve kişilerinin listeleri toplandı. İMKB'de işlem gören firmaların son bir yıldaki piyasa değerlerindeki değişimler hesaplanarak varlık hesaplarında kullanıldı. Yapılan hesaplamaların yanı sıra Türkiye'nin önde gelen bankacıları ve borsa uzmanları da 'En Zengin 100 Türk' listesini inceleyerek görüşleri ve yönlendirmeleriyle bu araştırmaya katkıda bulundu.
Genel tercih yalılar
Türkiye'nin en zenginleri genellikle yalılarda yaşamayı tercih ediyor. İstanbul'daki yalıların fiyatları yerine ve büyüklüğüne göre 3 milyon dolardan başlayarak 90 milyon dolara kadar çıkabiliyor. Son yıllarda yaşam alanlarında şehir merkezine dönüş yaşanıyor.
Trafikte zaman kaybetmekten yorulan kesim ve A plus grubunun genç temsilcilerinin genel eğilimi yeni yapılan rezidanslardan daire edinmek. Bu konuda da Kanyon, Akmerkez, Kempinski Astoria, Taksim Rezidans ve Elit Rezidans ilk akla gelen adresler. Rezidans fiyatları ise 500 bin dolardan başlayıp 3 milyon dolara kadar çıkıyor.
Detoks için Tayland gözde
En Zenginler Listesi'ndekilerin bir bölümü iş yorgunluğunu atmak için yılda iki kez detoks merkezine gidiyor. Özellikle Tayland'da Chiva Som ve Almanya'da Buchinger isimli merkezler tercih ediliyor. Geceliği 850-1000 dolar arasında olan bu merkezler dışında Türkiye'de de bazı otellerde detoks programları var. Türkiye'nin en zenginlerinin son birkaç yıldır rağbet ettiği füzyon mutfağı ise artık yerini sadeleşmeye bırakıyor. Şimdilerde yemeğin ilk tarifine sadık kalınarak yapılanı makbul. Tarif konusunda 1800'lü yıllara kadar eskilere gidiliyor. Son birkaç yıldır, Uzakdoğu mutfağından Çin ve Japon yemekleri tercih ediliyor.
Evlerine ayda en az 60 bin YTL giriyor
TÜRKİYE İstatistik Kurumu (TÜİK) her yıl gelir dağılımı araştırmaları yaparken, haneleri en fazla yüzde 5'lik gruplara bölerek gelirden ne kadar pay aldıklarına bakıyor. Bu da en zenginlerle ilgili bilgi edinmeye pek imkân vermiyor. Bu nedenle Economist Araştırma Birimi (EAB) kendi gözlemlerine ve de TÜİK'in 20 yıl önceki ilk araştırmasından edindiği bilgilere dayanarak bazı hesaplar yapıyor. Bu hesapların 2005 yılına ilişkin sonuçları ise bize en zenginlerle ilgili olarak şu bilgileri veriyor: 2005 yılı itibarıyla Türkiye'de 17 milyon 549 bin hane var. Buna göre Türkiye'nin en zengin on binde 1'lik hane dilimine 1.755 hane giriyor. Bir hanede ortalama dört kişi bulunduğu hesabıyla, en zengin on binde 1 haneye mensup fertlerin sayısının 7 bin civarında olduğu tahmin ediliyor.
En zengin on binde 1'lik hane grubunun Türkiye'deki kullanılabilir gelirden aldığı payın yüzde 0.5 dolayında olduğu tahmin ediliyor. Bu durumda yaptığımız hesaplar bize 2005 yılı itibarıyla en zenginlerin evine her ay en az 60 bin 697 YTL'nin girdiğini gösteriyor.
Buna göre Türkiye'deki en zengin ailelerin aylık geliri Türkiye ortalamasının 50 katı. Bu ailelerdeki fertlerin kişi başına gelirleri ise Türkiye ortalamasının 51 katı.
Türkiye'de zenginlerin sayısının ve malvarlıklarının artması dünyadaki genel trendin bir yansıması. Merrill Lynch ve Capgemini'nin haziran ayında açıkladığı bu yılki Dünya Servet Raporu'na göre 2006'da dünyada 1 milyon doların üzerinde servete sahip olanların sayısı önceki yıla göre yüzde 8.3'lük artışla 9.5 milyona ve sahip olduğu varlıkların miktarı da 37 trilyon dolara ulaştı.