AKP iktidarlarının halk için inandırıcılığını kaybeden tasarruf genelgelerinden sonuncusunun hazırlandığı haziran ayında bütçedeki kara delikler daha da büyüdü.
30 Haziran’da yayımlanan genelgenin uygulama sonuçları bir sonraki ay ortaya çıkacak ancak yayımlanacağının duyulduğu haziran ayında kamuda dev harcamalara imza atıldı.
Genelgeden muaf olan AKP’li Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın örtülü ödenek harcamasında rekor kırıldı. Ocak ayında 267 milyon TL, Şubat’ta 89 milyon TL, martta 371 milyon TL, nisanda 52 milyon TL, mayısta 103 milyon TL harcama yapılan örtülü ödeneğin haziran ayı tutarı 463 milyon TL oldu. Bir önceki aya göre yaklaşık 4.5 kat artan örtülü ödenek harcamalarının altı aylık toplamı 1 milyar 348 milyon TL’ye ulaştı.
HABERLEŞMEYE BÜYÜK İLGİ
Birgün'ün haberine göre; tasarruf genelgesi eleştirilerinin simgeleştiği haberleşme giderlerindeki artış da dikkat çekici bir düzeyde gerçekleşti.
Haberleşme giderleri bir önceki aya göre iki katına yakın artarak 220 milyon TL oldu. 2021 rekorunun kırıldığı haziran ayında posta ve telgraf giderleri bir önceki aya göre iki katı artarak 93 milyon TL’ye, internet erişim giderleri üç katı artarak 24 milyon TL’ye, hat kira giderleri on katı artarak 33 milyon TL’ye, telefon abonelik ve kullanım ücretleri 7 milyon TL’den 11 milyon TL’ye fırladı.
İktidara yakın şirket ve kişileri fonlama aracına dönüştüğü eleştirilerinin yöneltildiği hizmet alım giderleri de bir ayda 2.2 milyar TL’den 3 milyar TL’ye çıktı. 118 milyon TL’lik kira, 13 milyon TL’lik temsil ve tanıtma harcaması yapıldı. Milletvekillerinin sağlık ve harcama giderleri de bir önceki aya göre üç katı artarak 3 milyon TL oldu.
DERNEKLERE 154 MİLYON TL
Kâr amacı gütmeyen kuruluşlara yapılan transferler ise bir önceki aya göre üç katı artışla 83 milyon TL’den 352 milyon TL’ye çıktı. Bu kalemden dernek, birlik, kurum, kuruluş ve sandıklara yapılan transferler bir ayda 50 kat arttı. Mayıs ayında 3 milyon TL’ye yakın para aktarılan bu kuruluşlara haziran ayında aktarılan tutar 154 milyon TL oldu.
BELİRSİZ MALİ TRANSFER
Ekonomik ve mali amaçlı transferler de bir önceki aya göre iki katından fazla arttı. Bu kalemden yapılan 4.8 milyar TL’lik transferin 436 milyonu bireysel emeklilik hesabına, 27 milyonu yatırım teşvikleri desteklerine giderken 4.3 milyar TL’lik transferin aktarıldığı yer “Diğer” diye açıklandı.
HİZMET BİNASI İNŞAATI
Haziran ayındaki 1.5 milyar TL’lik müteahhitlik giderlerinin altı aylık toplamı 8.3 milyar TL oldu. 1.5 milyar TL’lik aylık harcamanın 1 milyar TL’si hizmet binası yapımına gitti.
BÜTÇEDEKİ 6 AYLIK AÇIK 32,5 MİLYAR LİRA
Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın açıkladığı verilere göre merkezi yönetim bütçesi haziranda 25 milyar lira açık verdi. Haziran ayında merkezi yönetim bütçe giderleri 113,4 milyar TL, bütçe gelirleri ise 88,3 milyar TL oldu. Bütçenin giderler kısmına bakıldığında ise ana kalemler içinde faiz harcamalarındaki artış dikkat çekiyor.
Faiz harcamalarında geçen yılın aynı ayına göre yüzde 49 oranında artış yaşandı. Haziran 2020’de 6,3 milyar lira olan faiz harcamaları bu yıl 9,4 milyar liraya çıktı. Faiz harcamaları arttıkça bütçe açık vermeye devam ediyor. Yılın ilk 6 ayında faiz harcamalarının tutarı 90,9 milyar liraya çıktı. Bu rakam geçen yılın aynı ayında 73,3 milyar liraydı. Faiz harcamalarının artmasının nedeni ise borç almak için katlanılan faiz oranlarının yüksek olması.
Haziranda merkezi bütçe yönetim gelirlerinin 73,2 milyar lirasını vergi gelirleri oluşturdu. Vergi gelirleri geçen yılın aynı ayına göre yüzde 32 artmış durumda. Vergi gelirleri alt kaleminde yer alan Özel Tüketim Vergisi (ÖTV), yılbaşından bu yana en fazla haziran ayında toplandı. Haziranda 18,2 milyar lira tutarında ÖTV geliri toplandı. En fazla ÖTV ise motorlu taşıtlardan alındı.
Motorlu taşıtlarını, tütün mamülleri ve petrol ürünlerinden alınan ÖTV takip etti. Öte yandan ocak-haziran döneminde ise bütçe gelirleri, geçen yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 38,5 yükselerek 630 milyar 821 milyon liraya, bütçe giderleri yüzde 17,4 artarak 663 milyar 360 milyon liraya çıktı. Ocak-haziran döneminde bütçe 32 milyar 540 milyon lira açık verdi.