Türkiye, İsveç ve Finlandiya arasında imzalanan mutabakat metniyle birlikte Ankara'nın Helsinki ve Stokholm'ün NATO üyeliğine destek vereceği açıklandı. Bu vesileyle Madrid'de yarın (29 Haziran) başlayacak NATO liderler zirvesinde iki kuzey ülkesinin savunma ittifakına üyelik sürecinin ilerlemesinin önü açıldı
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg, Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö ve İsveç Başbakanı Magdalena Andersson arasındaki ülkelerin dışişleri bakanlarının da katılımıyla dörtlü görüşme gerçekleşti. 4'lü zirvenin ardından üç ülke arasında anlaşma sağlandığı duyuruldu.
Türkiye mutabakat kapsamında İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliğine destek vereceğini söylerken, İsveç ve Finlandiya da Türkiye'nin terör örgütü olarak nitelendirdiği FETÖ ve PYD/YPG'ye destek sağlanmayacağını bildirdi. Mutabakatta iki kuzey ülkesine "Müstakbel NATO müttefikleri" diye hitap edildi.
Mutabakatta YPG'ye direkt olarak terör örgütü hitabı yapılmadı.
"PKK'nın terör örgütü olduğu' teyit edildi"
Finlandiya ve İsveç mutabakat kapsamında 'PKK'nın yasaklanmış bir terör örgütü olduğunu' teyit ederken, bütün uzantıları ile iltisaklı kuruluşlarının ve paravan örgütlerinin para toplama ve eleman devşirme faaliyetlerine yönelik soruşturma başlatacağını ve bunları yasaklayacağını taahhüt etti.
"PYD/YPG- FETÖ'ye destek sağlanmayacak"
Mutabakat metnindeki 4. maddeye göre, Finlandiya ve İsveç'in FETÖ ve PYD/YPG'ye destek sağlanmayacağı bildirilirken; 'Türkiye de milli güvenliklerine yönelik tüm tehditlere karşı Finlandiya ve İsveç’in tam destek vereceği' ifade edildi.
Mekanizma kurulacak
Mutabakat kapsamında Türkiye, İsveç ve Finlandiya arasında "terörizmle, örgütlü suçlar ve diğer ortak sınamalarla mücadelede mutabakat temelinde işbirliğini geliştirmek için kolluk kuvvetlerini ve istihbarat kuruluşlarını da içeren her düzeyde hükümetlerarası yapılandırılmış bir diyalog ve işbirliği mekanizması tesis edileceği" belirtildi
"Silah ambargosu bulunmuyor" vurgusu
Mutabakat metninde "Türkiye, Finlandiya ve İsveç aralarında artık hiçbir milli silah ambargosu bulunmadığını teyit ederler" maddesiyle savunma sanayii ihracatında Müttefik dayanışmasına ve Washington Anlaşması’nın 3. Maddesi’nin ruhuna ve lafzına uygun biçimde yürütüleceği ifadesi yer aldı.
Metinde, "Gelecekte, Finlandiya ve İsveç’ten yapılacak savunma sanayii ihracatı Müttefik dayanışmasına ve Washington Anlaşması’nın 3. Maddesi’nin ruhuna ve lafzına uygun biçimde yürütülecektir" ifadelerine yer verildi
Altında Türkiye, İsveç ve Finlandiya'nın dışişleri bakanlarının imzası bulunan mutabakat metni şöyle:
1. Bugün, NATO Genel Sekreterinin kolaylaştırıcılığında bir araya gelen Türkiye, Finlandiya ve İsveç’in temsilcileri müteakip hususlarda mutabık kalmışlardır.
2. NATO, müşterek savunma ve güvenliğin bölünmezliği ilkeleriyle ortak değerlere dayalı bir İttifaktır. Türkiye, Finlandiya ve İsveç Washington Antlaşması’nda belirtilen ilkelere ve değerlere bağlılıklarını ifade ederler.
3. İttifakın en temel unsurlarından biri üye devletlerin milli güvenliğinin yanısıra uluslararası barış ve istikrara doğrudan tehdit teşkil eden terörizmin tüm biçim ve tezahürleriyle mücadelede tam dayanışma ve işbirliğidir.
4. Müstakbel NATO Müttefikleri olarak Finlandiya ve İsveç, milli güvenliğine yönelik tüm tehditlere karşı Türkiye’ye tam destek verirler. Bu çerçevede, Finlandiya ve İsveç, PYD/YPG ve Türkiye’de FETÖ olarak tanımlanan örgüte destek sağlamayacaklardır. Türkiye de milli güvenliklerine yönelik tüm tehditlere karşı Finlandiya ve İsveç’e tam destek verir. Finlandiya ve İsveç terörizmi tüm biçim ve tezahürleriyle en kuvvetli şekilde reddeder ve kınar. Finlandiya ve İsveç, tüm terör örgütlerinin Türkiye’ye karşı gerçekleştirdikleri saldırıları açık ve net biçimde kınar, Türkiye’yle ve mağdurların aileleriyle en derin dayanışma duygularını ifade eder.
5. Finlandiya ve İsveç, PKK’nın yasaklanmış bir terör örgütü olduğunu teyit eder. Finlandiya ve İsveç, PKK ve diğer tüm terörist örgütlerin, bunların uzantılarının faaliyetleri ile iltisaklı kuruluşlar ve paravan örgütler içerisinde yeralan veya bu terör örgütleriyle bağlantısı bulunan şahısların faaliyetlerini engelleyeceklerini taahhüt eder. Türkiye, Finlandiya ve İsveç bu terör örgütlerinin faaliyetlerini engellemek amacıyla aralarındaki işbirliğini artırmaya karar vermişlerdir. Finlandiya ve İsveç, bu terör örgütlerinin emellerini reddeder.
6. Buna ilaveten, Finlandiya 1 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe giren Ceza Yasası’nda yaptığı bir dizi değişiklikle cezalandırılabilir terör suçları kapsamına yeni faaliyetler eklemiştir. 1 Ocak 2022 tarihinde yürürlüğe giren bu son değişikliklerle terörist grupların faaliyetlerine katılım suçunun kapsamı genişletilmiştir. Aynı zamanda, kamusal alanda terörizmi tahrik eylemleri ayrı bir suç olarak cezalandırılmıştır. İsveç, yeni ve daha etkin bir Terör Suçları Kanunu’nun 1 Temmuz itibariyle yürürlüğe gireceğini ve hükümetin terörle mücadele mevzuatını daha da tahkim edeceğini teyit eder.
7. Türkiye, Finlandiya ve İsveç aralarında artık hiçbir milli silah ambargosu bulunmadığını teyit ederler. İsveç, NATO Müttefiklerine yönelik olarak silah ihracatına ilişkin milli mevzuatını tadil etmektedir. Gelecekte, Finlandiya ve İsveç’ten yapılacak savunma sanayii ihracatı Müttefik dayanışmasına ve Washington Anlaşması’nın 3. Maddesi’nin ruhuna ve lafzına uygun biçimde yürütülecektir.
8. Türkiye, Finlandiya ve İsveç bugünkü görüşmelerden sonra müteakip somut adımları atacaklarını taahhüt ederler:
• Terörizmle, örgütlü suçlar ve diğer ortak sınamalarla mücadelede mutabakat temelinde işbirliğini geliştirmek için kolluk kuvvetlerini ve istihbarat kuruluşlarını da içeren her düzeyde hükümetlerarası yapılandırılmış bir diyalog ve işbirliği mekanizması tesis edeceklerdir.
• Finlandiya ve İsveç, ilgili NATO belgelerinin ve politikalarının hükümleriyle uyumlu biçimde terörizmle mücadeleyi kararlılık ve azim içinde yürütecek ve yerel mevzuatlarını bu doğrultuda güçlendirmeye yönelik gerekli tüm adımları atacaklardır.
• Finlandiya ve İsveç, Avrupa İade Sözleşmesi’yle uyumlu biçimde, Türkiye tarafından sağlanan bilgi, delil ve istihbaratı dikkate alarak Türkiye’nin terör zanlılarına dair sınır dışı veya iade taleplerini ivedilikle ve bütün boyutlarıyla işleme koyacak ve Türkiye’yle iade ve güvenlik işbirliğini geliştirmek için gerekli ikili ahdî düzenlemeler yapacaklardır.
• Finlandiya ve İsveç, 5. paragrafta kayıt altına alındığı çerçevede, PKK terör örgütünün ve bütün uzantıları ile iltisaklı kuruluşlarının ve paravan örgütlerinin para toplama ve eleman devşirme faaliyetlerine yönelik soruşturma başlatacak ve bunları yasaklayacaklardır.
• Türkiye, Finlandiya ve İsveç dezenformasyonla mücadele edeceklerini taahhüt edecek ve yasalarının, Türkiye’ye yönelik şiddeti kışkırtan faaliyetler dahil olmak üzere, terör örgütlerinin propagandası amacıyla istismar edilmesini engelleyeceklerdir.
• Finlandiya ve İsveç, silah ihracatına dair mevzuatlarının Müttefiklere yönelik yeni taahhütleri mümkün kılmasını ve NATO’daki üyelik statüleriyle mütenasip olmasını temin edeceklerdir.
• Finlandiya ve İsveç, Türkiye’nin askeri mobilite konusundaki PESCO projesine katılımı dahil olmak üzere, Türkiye ve diğer AB üyesi olmayan Müttefiklerin Avrupa Birliği’nin Ortak Güvenlik ve Savunma Politikası’nın mevcut ve müstakbel girişimlerine mümkün olan en geniş şekilde dahil edilmesine destek vereceklerdir.
9. Bu adımların hayata geçirilmesi için, Türkiye, Finlandiya ve İsveç Dışişleri, İçişleri ve Adalet Bakanlıkları, İstihbarat Servisleri ve Güvenlik Kurumlarından uzmanların katılımıyla bir Daimi Ortak Mekanizma tesis edeceklerdir. Daimi Ortak Mekanizma diğer ülkelerin katılımına açık olacaktır.
10. Türkiye, NATO’nun Açık Kapı politikasına uzun zamandır devam eden desteğini teyit eder ve Madrid Zirvesi’nde Finlandiya ve İsveç’in NATO üyesi olmak üzere davet edilmelerine desteğini ifade eder.
Mevlüt Çavuşoğlu
Türkiye Cumhuriyeti Dışişleri Bakanı
Pekka Haavisto
Finlandiya Dışişleri Bakanı
Ann Linde
İsveç Krallığı Dışişleri Bakanı
Stoltenberg: İsveç ve Finlandiya'ya kapı açıldı
NATO Genel Sekreteri Jens Stoltenberg mutabakat metninin imzalanmasının hemen ardından yaptığı açıklamada,"Liderler iradelerini gösterdi. Türkiye'nin kararı, İsveç ve Finlandiya'ya NATO üyeliğinin kapısını açtı" dedi.
Biden'dan tebrik
ABD Başkanı Joe Biden, İsveç ve Finlandiya'nın NATO üyeliği konusunda mutabakata varan Türkiye, İsveç ve Finlandiya'yı tebrik etti.
Biden, Twitter hesabından yaptığı paylaşımda, Finlandiya Cumhurbaşkanı Sauli Niinistö ve İsveç Başbakanı Magdalena Andersson ile Beyaz Saray'daki görüşmelerinde çekilen bir fotoğrafa yer verdi.
ABD Başkanı Biden, paylaşımında, "Üçlü muhtıra imzaladıkları için Finlandiya, İsveç ve Türkiye'yi tebrik ediyorum. Bu, NATO'nun Finlandiya ve İsveç'e davetinde çok kritik bir adımdır ve ittifakımızı güçlendirip, kolektif güvenliğimizi arttıracaktır. (NATO Zirvesi) Zirveye başlamak için çok güzel bir yol." ifadelerine yer verdi.
Hasan Göğüş: Muğlak ifadeler kullanılsa da Türkiye istediğini aldı
Emekli büyükelçi ve T24 yazarı Hasan Göğüş, "Genelde muğlak ifadelerle birlikte Türkiye bu mutabakatla istediğini almıştır" değerlendirmesinde bulundu.
T24 için yaptığı değerlendirmede mutabakatta "Yapıcı muğlaklık" kullanıldığını ifade eden Göğüş, "Genel bir bakışla Türkiye'nin kazanımları daha fazla. İsveç ve Finlandiya'nın kabul etmeyeceği şeyler de muğlak ifadeler kullanılarak Türkiye'yi tatmin edecek şekilde düzenlenmiş" diye konuştu.
Barçın Yinanç: Mutabakatta PKK için net olarak yapılan terör örgütü tanımlaması, PYD/YPG ve FETÖ için aynı netlikte değil
T24 Diplomasi Analisti Barçın Yinanç, konuyla ilgili yazısında şu değerlendirmede bulundu:
"Türkiye açısından en önemli konuyu PYD/YPG’nin ve FETÖ’nün terör örgütü olarak tanınması ve bunun mutabakat metnine net ifadelerle yansıtılması geliyordu.
Bu noktada yapıcı muğlaklık ve bir dizi diplomatik akrobasi ile karşı karşıyayız
Mutabakat metninin 5. Maddesinde “Finlandiya ve İsveç PKK’nın yasaklanmış bir terör örgütü olduğunu teyit eder” şeklinde bir ifade kullanılmış. Aynı netlikte bir ifade PYD/YPG ve FETÖ için söz konusu değil." Erdoğan'ın temasları sürecek
Cumhurbaşkanı Erdoğan'ın, Madrid temaslarında ABD Başkanı Joe Biden, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Birleşik Krallık Başbakanı Boris Johnson, İspanya Başbakanı Pedro Sanchez, Almanya Başbakanı Olaf Scholz, Hollanda Başbakanı Mark Rutte, Avusturya Başbakanı Karl Nehammer ve Avrupa Konseyi Başkanı Charles Michel ile bir araya gelmesi bekleniyor.