Fed'in Çarşamba günü sona eren Mart toplantısında 2019 için faiz artırımı beklentisini ikiden sıfıra indirmesinin ardından dalgalı bir seyir izlemeye başlayan ABD Doları, önemli piyasa paraları karşısında gerilerken; Ankara-Washington hattında yeni bir gerilim yaşanabileceği ihtimalinin artmasıyla birlikte Türk Lirası karşısında yüzde 2’den fazla değer kazandı.
Cumhurbaşkannı Recep Tayyip Erdoğan'ın, ABD'li mevkidaşı Donald Trump'ın Golan Tepeleri'ne dair açıklamasına cevap vermesiyle 5.58'e kadar yükselen dolar/TL, daha sonra 5.54 seviyelerinde dengelendi.
ABD Doları'nın altı önemli piyasa parası karşısındaki değerini gösteren Dolar Endeksi (DXY), Çarşamba günü altı haftadan uzun bir sürenin en düşük seviyesine gerilemesinin ardından Perşembe günü yüzde 0.75 yükseldi.
S-400 geriliminin ardından ABD Başkanı Donald Trump'ın Golan Tepeleri çıkışıyla artan risk algısı ise Türk Lirası’nı baskı altında bıraktı. Fed'in yılın kalanı boyunca faiz artırmama kararıyla 5.4850'lerden 5.40 seviyesine gerileyen dolar/TL, Türkiye'ye F-35 teslimatlarının askıya alınabileceği haberiyle yükselişe geçti. Perşembeyi 5.46'nın hemen üzerinde tamamlayan dolar/TL, haftanın son gününe yükselişle başladı ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın açıklamaları sonrası 5.5767'ye kadar yükseldi.
Öte yandan, kredi risk primi olarak adlandırılan Türkiye’nin 5 yıllık CDS’leri de yeniden yükselişe geçti. Güne 326.32’de başlayan CDS, 346.36’ya kadar yükseldi. CDS, Türkiye'nin beş yıl vadeli borcunu iflasa karşı sigortalamanın maliyetini gösteriyor. Türkiye risk priminde yaşanan yüksek seyirler, TL varlıklarında iyimser bir tablonun oluşmasının önüne geçiyor.
Ekonomistler dolar/TL'deki yükselişi nasıl yorumladı?
İstanbul Bilgi Üniversitesi Ekonomi Bölümü’nden akademisyen Cem Başlevent, Twitter hesabında yaptığı yorumda tahvil faizleri ile doların yükselmesi ile risk primi CDS’in artışına dikkat çekerek, “Bizim göremediğimiz seçim anketi sonuçları mı fiyatlanıyor” diye sordu.
Gazete Duvar yazarı, ekonomist Doç. Dr. Ümit Akçay da Türkiye'deki dolar birikiminin artışına işaret ederek, “Hatırlarsanız Ağustos'taki döviz krizi sırasında, döviz-faiz kıskacı üzerine epey konuşmuştuk. Ekonomi yönetimi, büyümeyi canlandırmak için faizi zorla indirmeye çalışınca, #dolarizasyon'da rekor geldi. Bu da, döviz-faiz kıskacının bir başka görünümü” yorumunda bulundu.
Bloomberg’de 21 Mart’ta yayımlanan haberde, Türkiye’de vatandaşların geçen hafta yaptığı 4 milyar dolar alımının rekor düzeyde olduğu kaydedilmiş ve bu alımın, enflasyonun TL'nin değerini düşürmesinden kaynaklandığı kaydedilmişti. Bloomberg, haberinde "Türk Lirası'nın çökmesi şoku Türkleri yastık altı birikimini dolarla yapmaya itiyor" başlığı kullanılmıştı.
Akademisyen Prof. Özgür Demirtaş da “Amerikan Merkez Bankası bu kadar güvercin açıklama yapmışken, dolar endeksi de düşerken, Dolar/TL artıyorsa: Ekonomi yönetiminin konuşurken çok dikkatli olması gerekiyor. Şapkayı çıkarıp, öne koymak gerekiyor” uyarısında bulundu.
TÜSİAD Baş Ekonomisti Zümrüt İmamoğlu ise Almanya ve Fransa’dan gelen sanayi üretim verilerine dikkat çekerek, “Almanya ve Fransa PMI'ları beklenenin altında ve daralma bölgesinde. Özellikle Almanya 44,7 ile ciddi daralma sinyali veriyor. Hem Türkiye hem Dünya ekonomisi için kötü bir sinyal” dedi. İktisatçı Mustafa Sönmez de benzer bir yorumda bulunarak şunları söyledi:
“Dolar 5.60 doğru gidiyor. Bunda özellikle AB'de durgunluğa girilmesi ile ilgili veri akışı önemli. TR'nin ihracat kapısı Almanya'da sanayi üretimi ile ilgili veriler iç açıcı değil. Almanya durursa, AB durur. Türkiye için yeni bir olumsuzluktur.”