Kızılelma ve Jack Ryan örtüşmesi…
Mazisi Mısır’a uzanan casusluk olayı gerek savaş yıllarında, gerekse soğuk savaş dönemlerinde ülkelerin en büyük kozu olmuştur. Askeri, sivil ve özel konularda faaliyet gösteren türleriyle gelişimini sürdüren istihbarat birimleri aynı zamanda pek çok senaryonun da malzemesini teşkil etmiştir.
TRT 1 ekranlarında yayınlanmaya başlayan Osman Sınav ürünü ‘Kızılelma’ dizisi ile ünlü casusluk yazarı Tom Clancy’nin yarattığı serinin son filmi ‘Jack Ryan: Gölge Ajan’ da bu temadan nasiplenen yapımlar olarak karşımızda.
Biri, şimdiye kadar hiç işlenmeyen Milli İstihbarat Teşkilatı’nı yani MİT’i işliyor. Diğeriyse, artık ezberlediğimiz CIA ajanlarının Amerika ve dünya korumacılığını yansıtıyor. Teşkilatlar ve ülkeler farklı ama iki yapımın kahraman yaratma süreci fazlasıyla benzeşmekte.
JACK RYAN EFSANESİYLE VATANSEVERLİK
Propagandanın gücünü savaş yıllarında en etkili biçimde kullanmaya başlayan Amerika, sadece gizli istihbarat örgütünü geliştirmekle yetinmemiş, çizgi roman ve filmlerle yaratılan kahramanlar aracılığıyla da üstünlüğünü fikren yaymayı tercih etmiş. Öyle ki, casusluğu ajanlar çatışmasından ibaret bırakmayan Amerika’nın gizli istihbarat örgütü CIA, pek çok romanda ve filmde büyük kahramanlıklar sergileyerek her daim gündemde tutulmuş.
11 Eylül saldırısını İkiz Kulelerin dumanlı görüntüleriyle verip ardından ABD anayasasını yurt içi ve yurt dışında koruma yeminiyle Afganistan’da vurulan Amerikan helikopterine geçiş yapan Jack Ryan da, bu misyon doğrultusunda kahraman ajanını yaratma sürecini başlatıyor.
Ekonomik analizler için geleceğin matematikçileri kitabını okurken ülkesine yapılan terör saldırısıyla eğitimi bırakıp askerlik görevine yönelen Jack Ryan, düşman saldırısında omuriliğinden yaralanmasına rağmen düşen helikopterdeki askerleri kurtarınca onun bu kahramanlığı hemen CIA’in dikkatini çekiyor. Fonda duyguları kabartan vurgulu bir müzik…
Gözlemleri ve tezindeki zekâ kıvılcımlarıyla da ilgi uyandıran Ryan, eğitimini tamamlamasını ve kimliğini belli etmeden çalışmasını isteyen CIA amiri Thomas Harper’ın vatansever söylemiyle motive edilmenin ardından, Amerika’nın bir daha vurulmaması ve başka Amerikalıların ölmemesi için ajanlık görevini kabul ediyor.
Dış kaynaklı arındırılmış döviz olayına yönelip Moskova’nın dolar toplama işlemiyle geliştirdiği terörizm faaliyetine odaklanan ‘Jack Ryan: Gölge Ajan’ın konusu, Rusya’nın ABD’yi çöküntüye uğratma isteğiyle gerçekleştirilen komploları yansıtmakta.
Türk boru hattının onaylanması durumunda Rusya’nın petrol tekelinin kırılacağı ve petrolün varilinin düşmesi neticesinde Rus ekonomisinin batacağını vurgulayan yapımda, ABD ile Rusya arasındaki ekonomik savaş, iki ülkenin kendine göre algıladığı vatanseverlik bazında işlenmekte. Yani Rusya’nın yıllarca planladığı terörist atak da, ABD’nin ekonomi analistleriyle yürüttüğü casusluk da, faaliyetleri gerçekleştirenler açısından ‘vatanseverlik’!
KIZILELMA EFSANESİNDEN MİT VATANSEVERLİĞİNE
Türkiye’nin kendi vatanseverlik hikâyesini, daima daha ileriyi hedefleyen efsanevi Kızılelma ülküsüyle ekranlara taşıyan Osman Sınav dizisine gelince…
Zamana karşı yarışıp ülke savunmasında sınav veren insanların özverili vatanseverlik öyküsünü, şimdiye kadar alıştığımızın aksine bir aleniyetle sunulan MİT üstünden vererek bunca zaman ihmal edilen bir yerli dizi türü yaratan ‘Kızılelma’, daha ekrana çıkmadan dikkatimi çeken bir yapım oldu. Nitekim henüz yayınlanmadan ses getireceğine inandığım dizi, reytingleriyle de gayet iyi bir tablo sergileyerek yanılmadığımı ispatladı.
Lakin Osman Sınav’ın varlığı ve ele aldığı konunun özelliği dışında, müziği ve sloganıyla da bana farklı gelen ‘Kızılelma’ya bakıp nihayet bir orijinallik yakalanmış derken, ‘Jack Ryan: Gölge Ajan’ çıkagelince ‘Kızılelma’nın fark yaratan büyüsü de bir parça bozuldu sanki.
Zira askeri kahramanlıktan, ajan kahramanlığına sıçrama konusunda Jack Ryan’ın vatanseverliğini göstermesi için zemin olan CIA’in karşısına MİT’i ve Murad Altay’ın kahramanlığını koyan ‘Kızılelma’, Amerikan yapımı ‘Jack Ryan: Gölge Ajan’ ile başlangıç noktasında hemen hemen aynı!
Sorunlu kişiliği nedeniyle eğitimini tamamlayamayan ve askerde de sürekli ceza alan Murad Altay’ın, Dombıra parçasının coşkusu eşliğinde, olağanüstü kahramanlık göstermesinin ardından ‘Ülken için yaşa, aşkın için öl’ sloganıyla MİT’in dikkatini çekmesiyle başlayan ajanlık süreci de… Eğitimini tamamla ve normal memur statüsünde çalışıyormuş gibi görün söylemi de filmdekiyle benzer dilde gelişmekte.
Dahası, Ryan ile Harper’ı ortak çalıştıran ‘Jack Ryan: Gölge Ajan’ filmindeki gibi, Murad ile deneyimli ajan Hasan’ı buluşturan ‘Kızılelma’ da, Türkiye’yi hedefleyen uluslararası bir komploya odaklanmış durumda. Tabii bunu, Jack Ryan’daki gibi bir gelişimle değil de ülkemize has eylem konularıyla yapmakta.
Yani anlayacağınız ‘Jack Ryan: Gölge Ajan’ın giriş bölümünü izlerken o kadar çok ortak yön yakaladım ki, ‘Bunlar bizim Kızılelma’dan mı esinlenmiş acaba’ demekten kendimi alamadım. Tom Clancy’nin ünlü ajanı Jack Ryan’ı 1984’te yazdığı ‘Kızıl Ekim’de yarattığını düşünürsek mümkün mü? Ajanların dünyasında, eskinin yeniden ilham alması da olur mu, olur.
Anibal GÜLEROĞLU
www.twitter.com/guleranibal